Η ΑΚΤΙΝΟΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΟΣ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

Τα ευεργετικά αποτελέσματα της αλληλοεπίδρασης των δύο θεραπευτικών μεθόδων, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας, μπορούν να ταξινομηθούν σε εκείνους τους συνδυασμούς θεραπειών που βελτιώνουν τον τοπικό έλεγχο της νόσου, την επιβίωση των ασθενών (καρκίνος ορθού, μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονος με πριορισμένη έκταση νόσου,  μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονος,  νόσος  Hodgkin’s,  σαρκώματα), τη διατήρηση του οργάνου και της λειτουργικότητας του χωρίς αλλαγή του θεραπευτικού αποτελέσματος (καρκίνος πρωκτού, καρκίνος ουροδόχου κύστεως, καρκίνος κεφαλής και τραχήλου, σαρκώματα άκρων, καρκίνος μαστού). Οι παρενέργειες οφείλουν να είναι αποδεκτές ή ανεκτές.


Η διαφορά ευαισθησίας έναντι της ιοντίζουσας ακτινοβολίας των φυσιολογικών και νεοπλασματικών κυττάρων αποτελεί τη βασική αρχή της ακτινοθεραπείας. Ο συνδυασμός της ακτινοθεραπευτικής αγωγής με τη χημειοθεραπευτική αγωγή έχει σαν σκοπό την αύξηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων πέρα από αυτά που επιτυγχάνει κάθε αγωγή ως μόνη εφαρμοζομένη.

Σε πολλές περιπτώσεις κακοήθων όγκων ενδείκνυται η συνδυασμένη θεραπευτική αγωγή ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας με σκοπό την ίαση του ασθενούς και την πλήρη διατήρηση του πάσχοντος οργάνου.

Η χρονική σειρά χορήγησης της χημειοθεραπείας μπορεί να είναι διαδοχική, προ ή μετά, ή ταυτόχρονη με την ακτινοθεραπεία. Κατά τη διαδοχική ακτινοχημειοθεραπεία τόσο η δράση στο στοχικό ακτινοβολούμενο όγκο όσο και η αντίδραση στα συμπεριλαμβανόμενα σε αυτόν υγιή όργανα είναι αθροιστική. Κατά την ταυτόχρονη ακτινοχημειοθεραπεία παρατηρείται υπεραθροιστική δράση και αντίδραση στο στόχο ακτινοβολίας.
Είναι γνωστό ότι κύτταρα διαφορετικού ιστολογικού τύπου δείχνουν διάφορη ευαισθησία έναντι της ακτινοβολίας. Η ευαισθησία αυτή μπορεί να τροποποιηθεί με διάφορους εξωτερικούς παράγοντες.

Οι βιολογικοί μηχανισμοί που επιδρούν στην ακτινοευαισθησία είναι η ευαισθητοποίηση υποξικών κυττάρων, η επέμβαση στην ενζυματική επανόρθωση, η ελάττωση των ομάδων σουλφιδριδίου, ο συγχρονισμός του κυτταρικού κύκλου.
Τα υποξικά κύτταρα είναι περισσότερο ακτινοανθεκτικά από τα αντίστοιχα ευοξικά. Το οξυγόνο δρα καταλυτικά στον ιονισμό του νερού κατά την ακτινοβόληση  με τη δημιουργία ελεύθερων ριζών υδροξυλίου.

Οι ρίζες αυτές είτε συλλαμβάνονται από ομάδες σουλφιβριδίου (SH, που με την σειρά τους οξειδώνονται σε δυσουλφιδικές γέφυρες και ουδετεροποιούνται βιολογικά) είτε αντιδρούν με την έλικα του DNA και δημιουργούν βλάβες. Χημειοθεραπευτικά φάρμακα που ακτινοευαισθητοποιούν τα υποξικά κύτταρα είναι κυρίως η Cis- και Carbo-πλατίνα  και η Mitomycin C.

Κυτταροσυστατικά που επεμβαίνουν στην ενζυματική επανόρθωση είναι η Αδριαμυκίνη, το Μιτοξαντρόν και το 5-FU και λειτουργούν είτε με την άμεση αδρανοποίηση του ενζυματικού δυναμικού είτε με την αύξηση των διπλών ριζών ρήξεως του DNA. Στη δεύτερη περίπτωση αναφέρονται φάρμακα που έχουν την ιδιότητα  να  δημιουργούν τα ίδια μόνες ρήξεις στο DNA. Ετσι με αντίστοιχες μονές ρήξεις από την ακτινοβολία αυξάνει η πιθανότητα δημιουργίας διπλών ρήξεων με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν την ενζυματική επανόρθωση. Οι ενώσεις Πλατίνας και η Βλεομυκίνη έχουν αυτή την ιδιότητα.

Με την ελάττωση των ομάδων σουλφιβριδίου SH εξασθενούν και οι παράγοντες που ουδετεροποιούν τις ελεύθερες ρίζες. Ετσι αυξάνει η δράση της ακτινοβολίας.
Αυτός ο βιολογικός μηχανισμός δεν έχει αποδειχθεί πειραματικά, υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι παίζει ρόλο στη δράση του Μιτοξαντρόν, της αδριαμυκίνης και της Βιντεζίνης, όταν αυτά συνδυάζονται με ακτινοθεραπεία.

Η ακτινοευαισθησία των κυττάρων εξαρτάται από τη φύση του κυτταρικού κύκλου που βρίσκονται. Στη φάση G 0 η ακτινοευαισθησία είναι ελάχιστη.
Κατά τη διάρκεια της G1 φάσης αυξάνεται ελαφρώς και επακολουθεί μείωση κατά τη μετάβαση από την G1 στη φάση σύνθεσης (S-φάση). Η μείωση της ακτινοευαισθησίας συνεχίζεται μέχρι το μέσον της S-φάσης και μετά  αυξάνεται με κορύφωση στη φάση G2 και στη μίτωση.  Ουσίες που συγχρονίζουν in vitro  τα κύτταρα στον κυτταρικό κύκλο είναι οι 5-FU, Vincristin και Taxol.
Πηγή