Καρκίνος του μαστού: έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση

Ενδιαφέροντα στατιστικά στοιχεία • Μία στις 8-10 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κατά την διάρκεια της ζωής της. • Ο καρκίνος του μαστού, αποτελεί την δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθη νόσο στον γυναικείο  πληθυσμό. • Στην Ελλάδα, κάθε έτος διαγιγνώσκονται περίπου 4.000  νέες περιπτώσεις γυναικών με καρκίνο του μαστού.

Παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού:

- Η ηλικία της γυναίκας. Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνει με την ηλικία.
  Πάνω από τις μισές ασθενείς είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 60 χρόνων.
- Το χρονικό διάστημα που ο μαστός δέχεται την επίδραση των οιστρογόνων,
  δηλαδή το διάστημα από την έναρξη της περιόδου έως την εμμηνόπαυση.
  Όσο μεγαλύτερο, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα καρκίνου του μαστού.
- Η μακροχρόνια χρήση οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση.
- Κυήσεις σε μεγάλη ηλικία. Πρώτη κύηση σε ηλικία άνω των 35 ετών.
- Η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης.
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή γυναίκα συγγενής Α΄ βαθμού ή δύο και περισσότερες συγγενείς με ιστορικό καρκίνου του μαστού.
- Κληρονομικός καρκίνος. Οφείλεται σε μετάλλαξη ενός γονιδίου.
  Εδώ η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού, είναι περίπου 80% στην διάρκεια της ζωής της γυναίκας-φορέα του γονιδίου.
  Συνοδεύεται και από υψηλή πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών, περίπου 60%.
  Ο κληρονομικός καρκίνος, αποτελεί μόλις το 5-7% του συνολικού αριθμού καρκίνων μαστού.

Ποια είναι τα συμπτώματα των παθήσεων του μαστού;
- Ογκίδιο ή σκληρία στην ψηλάφηση
- Διαταραχές στην εμφάνιση του δέρματος (εισολκή δέρματος, όψη φλοιού πορτοκαλιού)
- Αλλοιώσεις της θηλής (έκκριμα, εισολκή εκζεματοειδείς βλάβες)
- Πόνος, ερυθρότητα και τοπικά αυξημένη θερμοκρασία
- Ψηλαφητά ογκίδια στην μασχάλη

Καλοήθεις παθήσεις του μαστού
- Ιναδένωμα (συνήθως μεταξύ 30-40 ετών)
- Κύστη
- Λίπωμα
- Φυλλοειδής όγκος
- Θήλωμα εντός πόρου
- Φλεγμονή-απόστημα
- Ινοκυστική μαστοπάθεια

Κακοήθεις παθήσεις του μαστού
- Καρκίνος (αδενοκαρκίνωμα) του μαστού
  Λοβιακό διηθητικό
  Πορογενές διηθητικό
  In situ πορογενές ή λοβιακό
- Σάρκωμα
- Μεταστατικοί όγκοι
- Σπάνιοι όγκοι (λέμφωμα, καρκινοειδές)

ΠΡΟΛΗΨΗ

• Αυτοεξέταση (βλέπε σελίδα)
• Κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό
• Μαστογραφία

Μαστογραφία
Μπορεί να ανιχνεύσει όγκους πολύ μικρούς σε μέγεθος, πριν γίνουν αντιληπτοί στην ψηλάφηση, ή να αναδείξει πολύ πρώιμους
μη διηθητικούς καρκίνους με την μορφή ασβεστώσεων, ή διαταραχής αρχιτεκτονικής που μπορούν να θεραπευτούν πλήρως.

Άλλες απεικονιστικές διαγνωστικές μέθοδοι
- Υπερηχογράφημα μαστών
- Ψηφιακή μαστογραφία
- Μαγνητική τομογραφία μαστών

Κάθε πότε πρέπει να γίνεται μαστογραφία;
Η πρώτη μαστογραφία για προληπτικό έλεγχο, πρέπει να γίνεται μεταξύ 35 και 40 ετών
και εν συνεχεία κάθε 1-2 έτη μετά την ηλικία των 40 ετών.
Πρέπει όμως να τονιστεί, ότι η μαστογραφία πρέπει να συνδυάζεται με εξέταση από έμπειρο ιατρό.
Το 4-8% των καρκίνων δεν φαίνονται στην μαστογραφία, αλλά μπορούν να εντοπιστούν κλινικά.

Υπάρχει κίνδυνος από την ακτινοβολία; Από τις 1.000.000 γυναίκες που υποβάλλονται σε Προληπτικό Μαστογραφικό έλεγχο. - Οι 18.900 θα διαγνωστούν έγκαιρα και με καλή πρόγνωση - Οι 6 μπορεί να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού σε 10 – 15 έτη (λόγω της δόσης ακτινοβολίας - 0,3rad)

Υπερηχογράφημα μαστών
Είναι συμπληρωματική μέθοδος και δεν αντικαθιστά την μαστογραφία στον προληπτικό έλεγχο του μαστού.
Χρησιμοποιείται σε γυναίκες με πυκνούς μαστούς, ή για την διάκριση μιας κύστεως από έναν όγκο.
Επίσης χρησιμοποιείται στον προληπτικό έλεγχο γυναικών, ηλικίας μικρότερης των 35 ετών.

Ψηφιακή μαστογραφία - Έχει μικρότερη δόση ακτινοβολίας από την κλασσική μαστογραφία - Έχει μεγαλύτερη ευκρίνεια - Δυνατότητα επεξεργασίας της εικόνας στον ηλεκτρονικό υπολογιστή - Πιο ακριβή εξέταση Πότε γίνεται Μαγνητική Τομογραφία; - Για να παρακολουθήσουμε γυναίκες με πρόθεση σιλικόνης, ή γυναίκες με πυκνούς μαστούς - Για να ελέγξουμε την ύπαρξη άλλης εστίας στον ίδιο μαστό,  ή στον άλλο μαστό - Σε κληρονομικό καρκίνο του μαστού

Πρωτόκολλο παρακολούθησης

- Ελαφρώς αυξημένος κίνδυνος
  Αυτοεξέταση μαστού: Ανά μήνα
  Κλινική εξέταση μαστού: Ανά έτος
  Μαστογραφία: Ανά έτος αρχίζοντας από την ηλικία των 40 ετών
  Μαγνητική τομογραφία

- Μετρίως αυξημένος κίνδυνος
  Αυτοεξέταση: Ανά μήνα
  Κλινική εξέταση: Κάθε 6 μήνες
  Μαστογραφία: Ανά έτος από την ηλικία των 40 ετών, ή 5 – 10 χρόνια νωρίτερα
  από την ηλικία εμφάνισης του νεότερου μέλους της οικογενείας με Ca μαστού
  Μαγνητική: Αυτή τη στιγμή στα πλαίσια ερευνητικού πρωτοκόλλου

- Υψηλός κίνδυνος
  Αυτοεξέταση: Ανά μήνα
  Κλινική εξέταση: Κάθε 4-6 μήνες
  Μαστογραφία: Ανά έτος από την ηλικία των 25-35
  Μαγνητική: Αυτή τη στιγμή στα πλαίσια ερευνητικού πρωτοκόλλου

ΔΙΑΓΝΩΣΗ
• Λεπτομερές ιστορικό (γυναικολογικό ατομικό, οικογενειακό)
• Προσεκτική κλινική εξέταση του μαστού
• Μαστογραφία ή άλλες απεικονιστικές μέθοδοι

Επεμβατικές Διαγνωστικές Μέθοδοι
- Αναρρόφηση δια λεπτής βελόνης (FNA)-Κυτταρολογική εξέταση
- Βιοψία δια ευρείας βελόνης (core biopsy).
- Στερεοτακτική βιοψία δια βελόνης με αναρρόφηση (Mammotome)
- Ανοικτή χειρουργική βιοψία
- Βιοψία με τη χρήση συρμάτινου οδηγού-Ιστολογική εξέταση

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
• Χειρουργική επέμβαση
• Ακτινοθεραπεία
• Συστηματική θεραπεία:
  Χημειοθεραπεία
  Ορμονική θεραπεία
  Μονοκλωνικά αντισώματα




Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της νόσου από ομάδα ειδικών απαιτεί συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων:
- Χειρουργός μαστού
- Ογκολόγος χημειοθεραπευτής
- Ακτινοθεραπευτής
- Παθολογοανατόμος
- Πλαστικός χειρουργός
- Ψυχολόγος


Χειρουργική επέμβαση
- Μαστεκτομή
- Ευρεία ογκεκτομή ή τεταρτεκτομή με διατήρηση του μαστού
- Λεμφαδενικός καθαρισμός μασχάλης
- Λεμφαδένας φρουρός
- Πλαστική αποκατάσταση


Ακτινοθεραπεία
Εφαρμόζεται πάντοτε έπειτα από συντηρητικές επεμβάσεις για καρκίνο (ογκεκτομή), με διατήρηση του μαστού.
Αναλόγως των ενδείξεων μπορεί να εφαρμοστεί και μετά από μαστεκτομή.


Συστηματική θεραπεία
- Χημειοθεραπεία:
  Γίνεται σε διηθητικούς καρκίνους του μαστού όταν αυτό απαιτείται. Η απόφαση για χορήγηση χημειοθεραπείας στην ασθενή,
  εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (επιθετικότητα του καρκίνου, αριθμός διηθημένων λεμφαδένων, ηλικία της ασθενούς κτλ).
- Ορμονοθεραπεία:
  Χορηγείται σε ασθενείς με όγκους, που έχουν θετικούς ορμονικούς υποδοχείς στην ιστολογική εξέταση.
  Ιδιαίτερα αποτελεσματικά στις μετεμμηνοπαυσιακές ασθενείς,
  είναι τα νεώτερης γενιάς φάρμακα που ονομάζονται αναστολείς της αρωματάσης.
- Μονοκλωνικά αντισώματα:
  Είναι η πρώτη εγκεκριμένη γονιδιακή θεραπεία.
  Μειώνει κατά 30% το ποσοστό θνητότητας σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού, που είναι θετικός στο αντιγόνο Her-2-neu.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
• Ο καρκίνος του μαστού αφορά 1 στις 8-10 γυναίκες
• Έγκαιρη διάγνωση = Μεγαλύτερες πιθανότητες για ίαση
• Μην παραλείπετε τον προληπτικό έλεγχο
• Δεν είναι όλες οι ψηλαφητές βλάβες του μαστού κακοήθεις
• Πολλές φορές είναι δυνατή η διατήρηση του μαστού έπειτα από επέμβαση για καρκίνο.
  Μετά από μαστεκτομή μπορεί να γίνει πλαστική αποκατάσταση
• Τα νεώτερης γενιάς φάρμακα έχουν αυξήσει σημαντικά το ποσοστό επιβίωσης στην διάρκεια της ζωής της γυναίκας-φορέα του γονιδίου.