Κυριακή 25 Μαρτίου 2012

Αξονική αγγειογραφία: Τι είναι; Πώς γίνεται; Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ, ιατρού ακτινοδιαγνώστη
(Ομιλος Εταιρειών Υγείας ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ)

Η αξονική αγγειογραφία είναι μία από τις σύγχρονες εφαρμογές των πολυτομικών αξονικών τομογράφων, οι οποίοι κατέστησαν δυνατή τη σάρωση τμημάτων του σώματος μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Μπορεί να εκτιμήσει την κατάσταση των μεγάλων κυρίως αρτηριών αλλά και των φλεβών σχεδόν όλου του σώματος. Η εξέταση είναι παρόμοια με μία απλή αξονική τομογραφία, καθώς γίνεται σε πολυτομικό αξονικό τομογράφο
που χρησιμοποιεί τις ακτίνες Χ για να πάρει πολλαπλές αξονικές εικόνες (κάθετα στον άξονα του σώματος), οι οποίες στη συνέχεια ανασυντίθενται από έναν υπολογιστή, παρέχοντάς μας δισδιάστατες ή τρισδιάστατες εικόνες. Προκειμένου όμως να γίνει η αγγειογραφία χορηγείται σκιαγραφικό ενδοφλεβίως, που είναι απαραίτητο για να εκτιμηθεί η κατάσταση των αγγείων. Οταν το ζητούμενο είναι ο έλεγχος των αρτηριών, τότε η εξέταση λέγεται αρτηριογραφία, ενώ, όταν θέλουμε να ελέγξουμε τις φλέβες, μιλάμε για φλεβογραφία. Παρ' όλα αυτά, η έγχυση του σκιαγραφικού γίνεται πάντα σε μία φλέβα του χεριού και καθώς αυτό κυκλοφορεί από τις φλέβες στις αρτηρίες, επιλέγοντας τον κατάλληλο χρόνο, μπορούμε να πάρουμε μία σειρά εικόνων, προκειμένου να απεικονίσουμε τις αρτηρίες ή τις φλέβες ή και τα δύο.
Κοινές εφαρμογές της αξονικής αγγειογραφίας:
-Παθήσεις των αγγείων του εγκεφάλου (ανευρύσματα, αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες, στενώσεις, αποφράξεις)
-Παθήσεις των καρωτίδων (στενώσεις)
-Ελεγχος των αγγείων του άνω άκρου (εμβολή, τραύμα)
-Παθήσεις της αορτής (ανευρύσματα, στενώσεις, διαχωριστικά ανευρύσματα, έλεγχο έπειτα από τοποθέτηση stent)
-Ελεγχος των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς (στενώσεις, εκτίμηση του σκορ ασβεστίου)
-Ελεγχος των πνευμονικών αρτηριών (πνευμονική εμβολή)
-Ελεγχος των αγγείων του ήπατος (τραύμα, απόφραξη ηπατικών φλεβών, προ- ή μεταμοσχευτικός έλεγχος)
-Ελεγχος των νεφρικών αγγείων (αναζήτηση στενώσεων σε υπερτασικούς ή επικουρικών αρτηριών σε προμεταμοσχευτικό έλεγχο)
-Παθήσεις των αγγείων των κάτω άκρων (στένωση ή απόφραξη αρτηριών, έμβολα σε φλέβες)
Προετοιμασία και διενέργεια της εξέτασης
Η εξέταση γενικώς είναι γρήγορη, εύκολη και ανώδυνη. Πριν από την εξέταση θα πρέπει κανείς να είναι νηστικός για 4-5 ώρες. Καλό είναι να φοράει άνετα ρούχα χωρίς μεταλλικά αντικείμενα.
Ο εξεταζόμενος ξαπλώνει με τη βοήθεια του τεχνολόγου στο εξεταστικό τραπέζι του αξονικού τομογράφου. Στη συνέχεια, τοποθετείται ένας μικρός καθετήρας σε μία φλέβα του χεριού, ο οποίος συνδέεται με τον εγχυτή, το μηχάνημα που χορηγεί ελεγχόμενα το σκιαγραφικό. Ανάλογα με το είδος της εξέτασης, μπορεί να χρειαστεί να κρατήσει την αναπνοή του ο εξεταζόμενος για 10-20 δευτερόλεπτα. Κατά την έγχυση του σκιαγραφικού μερικές φορές ο εξεταζόμενος μπορεί να νιώσει ένα αίσθημα ζέστης που εξαπλώνεται από το λαιμό προς τα κάτω άκρα, κάτι που υποχωρεί ταχύτατα σε 1-2 λεπτά. Οι ακτίνες Χ, αφού διαπεράσουν το σώμα του εξεταζόμενου, συλλαμβάνονται από τους κατάλληλους αισθητήρες και αποστέλλονται στον υπολογιστή του αξονικού τομογράφου, όπου σχηματίζεται η εικόνα αρχικά σε εγκάρσιες τομές. Η όλη διαδικασία μέχρι να βγει ο εξεταζόμενος από την αίθουσα εξέτασης διαρκεί συνήθως λιγότερο από 30 λεπτά. Αμέσως μετά ο εξεταζόμενος είναι ικανός να επανέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες.
Σε δεύτερο χρόνο, ακολουθεί η επεξεργασία των δεδομένων της εξέτασης και η ανασύνθεση της εικόνας σε πολλαπλά επίπεδα από τον ειδικά εκπαιδευμένο γιατρό ακτινοδιαγνώστη προκειμένου να αναδείξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ανατομία και την παθολογία των εξεταζόμενων αγγείων. Αφού ολοκληρωθεί η γνωμάτευση, ο εξεταζόμενος θα είναι σε θέση να παραλάβει την ίδια ή την επόμενη συνήθως μέρα το φάκελο με τις εξετάσεις του, ο οποίος συνοδεύεται πάντα από το πόρισμα του ακτινοδιαγνώστη που περιγράφει τα ευρήματα της εξέτασης, τα οποία θα πρέπει να προσκομίσει στο θεράποντα γιατρό του προκειμένου να επιλέξει την ενδεδειγμένη αντιμετώπιση του προβλήματός του.
Πλεονεκτήματα της αξονικής αγγειογραφίας
Μπορεί να εκτιμήσει την κατάσταση των αγγείων εξίσου αξιόπιστα με την κλασική αγγειογραφία.
Επιπλέον, επιτρέπει να ελέγξουμε πέρα από τον αυλό και τις δομές έξω από τα αγγεία, ενώ έχουμε τη δυνατότητα να μελετήσουμε τα αγγεία από πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Συγκριτικά με την κλασική αγγειογραφία, που απαιτεί την τοποθέτηση καθετήρα σε μεγάλη αρτηρία ή φλέβα, η αξονική αγγειογραφία είναι πολύ λιγότερο επεμβατική και γι' αυτό καλύτερα ανεκτή από τους εξεταζομένους, είναι πιο ασφαλής, πιο σύντομη και κοστίζει λιγότερο.
Μειονεκτήματα της αξονικής αγγειογραφίας
Έχει τα αντίστοιχα μειονεκτήματα με την κλασική αγγειογραφία, τα οποία σχετίζονται με τη χρήση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας και του σκιαγραφικού. Γι' αυτό δεν ενδείκνυται για εγκύους, άτομα με νεφρική ανεπάρκεια, με υπερθυρεοειδισμό και με ιστορικό αλλεργίας στο σκιαγραφικό.

Τετάρτη 21 Μαρτίου 2012

Περιορισμένες ενδείξεις παρουσίας του ιού HPV στους ιστούς του μαστού με σύγχρονες μοριακές μεθόδους ανίχνευσης





Με τη χρήση σύγχρονων, πιο αποδοτικών μεθόδων ανίχνευσης ιών προέκυψε ότι η συχνότητα παρουσίας των καρκινογόνων τύπων του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων στους ιστούς του μαστού γυναικών με καρκίνο του μαστού είναι μικρή. Παρόλα αυτά, επειδή η παρουσία του ιού καταγράφηκε στο 8,6% των παρασκευασμάτων της μελέτης, χρειάζεται περαιτέρω έρευνα σε γυναίκες χωρίς ιστορικό, για να ελεγχθεί τυχόν υπάρχουσα αιτιώδης σχέση.

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2012

Λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία (λΜΤ)


Βασίλειος Κόκκινος
Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
MSc Νευρολογικών Επιστημών Παν/μιο McGill, MSc Επιληπτολογίας King’s College London
Διδάκτωρ Νευροεπιστημών Ιατρικής Παν/μίου Πατρών
Μονάδα Επιληψίας, Κλινική «ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ», Πανόραμα, Θεσσαλονίκη

Το 1936, ο βραβευμένος με Νόμπελ Αμερικανός χημικός Linus Pauling, ερευνώντας συστηματικά τη δομή και τις ιδιότητες της αιμοσφαιρίνης, ανακάλυψε 
ότι σε μη-οξυγονωμένη μορφή η αιμοσφαιρίνη διαθέτει μαγνητικές ιδιότητες σε αντίθεση με την οξυγονωμένη της μορφή. Κατά συνέπεια, εάν μόρια μη-οξυγονωμένης αιμοσφαιρίνης βρεθούν εντός του χώρου ενός μαγνητικού πεδίου θα δεχθούν την επίδρασή του, ενώ η οξυγονωμένη αιμοσφαιρίνη θα παραμείνει ανεπηρέαστη. Η ανακάλυψη αυτή έφερε την ιδέα ότι η μαγνητική τομογραφία μπορεί να αναδείξει τέτοιου τύπου διαφορές στην συγκέντρωση της αιμοσφαιρίνης στον εγκέφαλο. Η αύξηση στην κατανάλωση οξυγόνου στον εγκέφαλο συσχετίζεται με αυξημένες ανάγκες του υποκείμενου νευρωνικού ιστού προκειμένου να φέρει εις πέρας την τρέχουσα λειτουργία. Έτσι, εάν η μαγνητική τομογραφία μπορεί να δείξει διαφορές στην απορρόφηση οξυγόνου κατά την εκτέλεση μιας λειτουργίας, τότε οι διαφορές αυτές θα απεικονίζονται στις περιοχές εκείνες του εγκεφάλου που εξυπηρετούν την εν λόγω λειτουργία.

Αυτές είναι εν συντομία οι αρχές της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (λΜΤ), μιας τεχνικής η οποία χρησιμοποιεί τον μαγνητικό τομογράφο με τέτοιον τρόπο ώστε να «χαρτογραφεί» στον εγκέφαλο την εκάστοτε υπό εξέταση λειτουργία. Η τεχνική έχει την δυνατότητα να αναδεικνύει τις περιοχές εκείνες του εγκεφάλου οι οποίες αναπτύσσουν αυξημένη νευρωνική δραστηριότητα, και κατά συνέπεια παρουσιάζουν σημαντικές μεταβολές στην κατανάλωση οξυγόνου, κατά τη διάρκεια μιας διαδικασίας.

Η διαδικασία που ακολουθείται προκειμένου να ληφθούν ορθά οι εικόνες μεταβολών οξυγόνωσης είναι κατά βάσιν μη-επεμβατική και απλή. Το υποκείμενο (ασθενής ή μη) που υποβάλλεται στην δοκιμασία της λΜΤ εισάγεται στον χώρο του μαγνήτη με 2 βασικές οδηγίες: α) να διατηρεί την κεφαλή του ακίνητη καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης και β) να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του εξεταστή, οι οποίες μπορούν να παρέχονται είτε οπτικά (μέσω συστήματος προβολής) είτε ακουστικά (μέσω μαγνητοσυμβατού συστήματος ακουστικών). Συνήθως προηγείται μια σύντομη εκπαίδευση στην ζητούμενη λειτουργία εκτός του μαγνήτη, όπου το υποκείμενο εξοικειώνεται με τη διαδικασία και κατανοεί τις απαιτήσεις της εξέτασης. Κατά τη διάρκεια της τομογραφίας, το υποκείμενο μεταβαίνει εναλλάξ μεταξύ δύο καταστάσεων: της κατάστασης εκτέλεσης της λειτουργίας και της κατάστασης ηρεμίας. Κατά την πρώτη το υποκείμενο διεκπεραιώνει την ζητούμενη λειτουργία, ενώ κατά τη δεύτερη διακόπτει την λειτουργία και παραμένει σε ήρεμη εγρήγορση εντός του μαγνήτη. Η δεύτερη κατάσταση είναι αυτή που θα αποτελέσει το μέτρο σύγκρισης της ενεργοποίησης και ο σαφής προσδιορισμός της είναι σημαντικός στην εξαγωγή και ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Μετά το πέρας της εξέτασης, ακολουθεί διαδικασία ανάλυσης των ληφθεισών εικόνων λΜΤ. Η διεθνώς καθιερωμένη και επιστημονικά αποδεκτή μέθοδος ανάλυσης είναι η Στατιστική Παραμετρική Χαρτογράφηση. Η μέθοδος αυτή απαντά στατιστικά στο παρακάτω ερώτημα: «Ποιες περιοχές του εγκεφάλου εμφανίζουν στατιστικά σημαντική αιμοδυναμική ενεργοποίηση κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της ζητούμενης λειτουργίας σε σχέση με την κατάσταση ηρεμίας;». Η αριθμητική/στατιστική απάντηση σε αυτό το ερώτημα αναπαρίσταται στον χώρο του εγκεφάλου και καταδεικνύει την περιοχή η οποία εμφανίζει ενεργοποίηση κατά την εκτέλεση της λειτουργίας.

Ένα παράδειγμα λΜΤ για την εντόπιση περιοχών λόγου φαίνεται στην Εικόνα 1. Κατά την εξέταση αυτή, παρουσιάζονται οπτικά στο υποκείμενο λέξεις-ουσιαστικά της ελληνικής γλώσσας και ζητείται από το υποκείμενο να τις περιγράψει σιωπηλά χωρίς να επαναλάβει την δοθείσα λέξη (π.χ. για την λέξη «ήλιος» θα πρέπει να παραγάγει περιγραφές του τύπου «αυτός που φωτίζει την ημέρα, βγαίνει το πρωί από την ανατολή και δύει το βράδυ στην δύση» κ.λπ., χωρίς να χρησιμοποιήσει την ίδια την λέξη «ήλιος»). Η διαδικασία αυτή στοχεύει στην αυθόρμητη έναρξη γλωσσικής παραγωγής μετά από κατανόηση γλωσσικού ερεθίσματος και η οποία γνωρίζουμε, από νευροφυσιολογικές και νευροανατομικές μελέτες, ότι εξυπηρετείται από την οπίσθια έξω και κάτω μετωπιαία περιοχή (γνωστή και ως περιοχή Broca). Στην Εικόνα 1 φαίνεται η εν λόγω περιοχή ενεργοποιημένη αριστερά σε δεξιόχειρα φυσιολογικό υποκείμενο. Στην Εικόνα 2 φαίνεται η ίδια περιοχή σε τρισδιάστατη απεικόνιση του εγκεφάλου του υποκειμένου.

Ένα δεύτερο παράδειγμα λΜΤ για την εντόπιση περιοχών κινητικότητας φαίνεται στην Εικόνα 3. Κατά την εξέταση αυτή, ζητείται από το υποκείμενο να εκτείνει και να κάμπτει αργά σε πλήρες εύρος τα δάχτυλα της άκρας χειρός, εναλλάξ του αριστερού και του δεξιού άνω άκρου. Η διαδικασία αυτή στοχεύει στην ενεργοποίηση του πρωτοταγούς κινητικού φλοιού, η οποία γνωρίζουμε ότι εξυπηρετείται από την πλάγια μέση επιφάνεια της προκεντρικής έλικας. Στην Εικόνα 2 φαίνονται τα αποτελέσματα της εξέτασης αυτής σε ασθενή με νεοπλασία στην αριστερή βρεγματική περιοχή. Στην Εικόνα 4 φαίνονται οι ίδιες περιοχές σε τρισδιάστατη απεικόνιση του εγκεφάλου του ασθενούς.

Η λΜΤ έχει χρησιμοποιηθεί, όπως φαίνεται από την πλειοψηφία των επιστημονικών δημοσιεύσεων, σε ερευνητικά πλαίσια κυρίως για την ανατομική εντόπιση λεπτομερών γνωσιακών λειτουργιών (οπτική αντίληψη, μνήμη, γλώσσα, κ.α.) στον εγκέφαλο. Την τελευταία δεκαπενταετία, και ιδιαίτερα στα πλαίσια προεγχειρητικών εκτιμήσεων, η λΜΤ έχει λάβει επιπλέον καθοδηγητικό/πλοηγητικό ρόλο. Για ασθενείς με νεοπλασίες εγκεφάλου, αρτηριοφλεβικές δυσπλασίες ή φαρμακοανθεκτική επιληψία (οφειλόμενη σε εστιακή φλοιική δυσπλασία ή εσωκροταφική σκλήρυνση), η χειρουργική αφαίρεση της βλάβης παρέχει συνήθως το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά, η αφαίρεση εγκεφαλικού ιστού που εξυπηρετεί ουσιώδεις ικανότητες για την λειτουργικότητα του ασθενούς, όπως η πρωτοταγής επεξεργασία της αισθητικότητας και της κίνησης, η κατανόηση και παραγωγή λόγου και η μνήμη, έχει μη-αποδεκτές συνέπειες για την μετεγχειρητική ποιότητα ζωής του ασθενούς. Κατά συνέπεια, πρέπει να υπάρχει προεγχειρητικά μια σαφής εκτίμηση των λειτουργικών συνεπειών της εκτομής της εκάστοτε υποψήφιας βλάβης, κάτι που η λΜΤ είναι σε θέση να παρέχει. Επιπλέον, έχοντας την δυνατότητα χαρτογράφησης λειτουργιών πέριξ των ορατών δομικών βλαβών, η λΜΤ ταυτόχρονα παρέχει σημαντικές πληροφορίες και για την χωρική οριοθέτηση της έκτασης της επεμβατικότητας.

Η λΜΤ αποτελεί σημαντικό συμπλήρωμα της δομικής μαγνητικής τομογραφίας, τόσο στα πλαίσια προεγχειρητικού ελέγχου, όσο και στα πλαίσια της έρευνας του κεντρικού νευρικού συστήματος. Παρότι η δομική μαγνητική τομογραφία παρέχει σημαντικές πληροφορίες για το ανατομικό υπόστρωμα, δεν έχει την δυνατότητα να αποκαλύψει τις λεπτομερείς νευροφυσιολογικές μεταβολές που πραγματοποιούνται στον εν λειτουργία εγκέφαλο. Η λΜΤ είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για την απεικόνιση και κατ’ επέκταση την κατανόηση της εντόπισης των λειτουργιών του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Εικόνα 1: fMRI κατανόησης και παραγωγής λόγου καταδεικνύει την περιοχή Broca σε φυσιολογικό υποκείμενο.

Εικόνα 2: Τρισδιάστατη απεικόνιση των αποτελεσμάτων της Εικόνας 1.

Εικόνα 3: fMRI κίνησης δεξιάς και αριστερής άκρας χειρός καταδεικνύει τον πρωτοταγή κινητικό φλοιό σε υποκείμενο με αριστερή βρεγματική νεοπλασία.

Εικόνα 4: Τρισδιάστατη απεικόνιση των αποτελεσμάτων της Εικόνας 3.















Τετάρτη 14 Μαρτίου 2012

Ο προληπτικός έλεγχος στις Η.Π.Α. το 2010. Έκθεση των CDC




Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ( Centers for Disease Control and Prevention CDC) που δημοσιεύθηκε στις 27 Ιανουαρίου στην έκδοση Morbidity and Mortality Weekly Report σχετικά με την κατάσταση του προληπτικού ελέγχου για τους πιο συχνούς καρκίνους στις Η.Π.Α. το 2010, επισημαίνεται για τον καρκίνο του μαστού:
 « Η ειδική ομάδα για τον προληπτικό έλεγχο των Η.Π.Α. (U.S. Preventive Services Task Force - USPSTF) συνιστά οι γυναίκες 50-74 ετών να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του μαστού με μαστογραφία κάθε 2 χρόνια. Βασισμένοι στις απαντήσεις της 2010 National Health Interview Survey (NHIS), το 72,4% (CI=70,7-74%) των γυναικών συνολικά ακολούθησαν αυτές τις συστάσεις, σημαντικά λιγότερες από τον κυβερνητικό στόχο του Healthy People 2020 που ήταν το 81,1%, με τις λευκές και μαύρες να ελέγχονται συχνότερα από τις ασιατικής καταγωγής αμερικανίδες. Σημαντικά μικρότερος ήταν ο μαστογραφικός έλεγχος γι΄ αυτές που δήλωσαν ότι δεν είχαν συνήθη πάροχο φροντίδας (36.2%) ή ασφάλεια υγείας (38,2%). Μετανάστριες που βρισκόντουσαν στις ΗΠΑ για >10 χρόνια είχαν τις ίδιες πιθανότητες να δηλώσουν ότι υποβλήθηκαν σε έλεγχο τα δύο τελευταία χρόνια, όπως οι γεννημένες στη χώρα αμερικανίδες ( 70,3% και 73,1% αντίστοιχα). Επίσης, το επίπεδο εκπαίδευσης σχετιζόταν θετικά με τον προληπτικό έλεγχο. Συνολικά το ποσοστό των γυναικών 50-74 ετών που ανέφεραν να έχει κάνει μαστογραφία τα τελευταία 2 χρόνια παρέμεινε σταθερό κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2000-2010.»
Ποσοστό συμμετοχής ανδρών και γυναικών σε προληπτικό έλεγχο για καρκίνο μαστού, τραχήλου μήτρας και παχέος εντέρου. ΗΠΑ, 2000-2010.
Σ’ ότι αφορά τους άλλους καρκίνους η έκθεση επισημαίνει:
Το 2010, το 83% των γυναικών είχαν υποβληθεί σε προληπτική εξέταση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αντί του στόχου για συμμετοχή του 93%, ενώ για τον καρκίνο του παχέος εντέρου έλεγχο είχε κάνει το 58,6%, αντί στόχου 70,5%.
Τα ποσοστά των γυναικών που υποβάλλονται σε τακτικό προληπτικό έλεγχο παρέμειναν σταθερά από το 2000 έως το 2010, με μικρές αποκλίσεις της τάξεως του 3%.
Τα ποσοστά όσων ελέχθησαν για καρκίνο του παχέος εντέρου αυξήθηκαν και για τα δύο φύλλα μεταξύ 2000 και 2010.
Στον προληπτικό έλεγχο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας  υπήρξε μείωση αυτή τη δεκαετία της τάξεως του 3,3%.
Τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα, καθώς υπάρχουν έντονες ανισότητες στο προληπτικό έλεγχο ανάμεσα στις διάφορες φυλετικό- εθνοτικές και κοινωνικο-οικονομικές ομάδες του πληθυσμού αυτής της χώρας. Οι ανασφάλιστοι και αυτοί που δεν παρακολουθούντο από κάποιο γιατρό είχαν τα μικρότερα ποσοστά συμμετοχής σε προληπτικούς ελέγχους.
 Η έκθεση μπορεί να διαβαστεί στη διεύθυνση:

Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Αξονική Ουρογραφία : Ενδείξεις και Πρωτόκολλο εξέτασης

Γ.ΝΕΟΦΥΤΟΥ, ΑΝΝΑ ΦΑΤΣΗ, ΙΩΑΝΝΑ ΦΡΑΓΚΙΟΥΔΑΚΗ, Φ.ΛΑΣΠΑΣ, ΣΩΤΗΡΑΚΟΥ ΚΑΝΕΛΛΑ, Ν.ΠΤΩΧΗΣ, Δ.ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ, Α.Ν.ΧΑΛΑΖΩΝΙΤΗΣ


ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ: Στο παρών έκθεμα, θα περιγράψουμε το πρωτόκολλο της Αξονικής Ουρογραφίας (CT UROGRAPHY CTU), θα αναδείξουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της μεθόδου και θα αναφερθούμε στις εφαρμογές και στους περιορισμούς αυτής.


ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ: Η ανάγκη δημιουργίας μίας μοναδικής εξέτασης για τη διερεύνηση ασθενών με παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος οδήγησε στην εφαρμογή της τεχνολογίας του πολυτομικού αξονικού τομογράφου στην απεικόνιση του ανώτερου και του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, μία από αυτές τις εφαρμογές είναι και η Αξονική Ουρογραφία (CTU). Η αξονική ουρογραφία απαιτεί αρχικά τη λήψη λεπτών εγκάρσιων τομών στην άνω κοιλία και την πύελο πριν την ενδοφλέβια χορήγηση ιωδιούχου σκιαγραφικής ουσίας (σημ.: η έγχυση της σκιαγραφικής ουσίας γίνεται σε φλέβα του αντιβραχίου). Στη συνέχεια πραγματοποιούνται λεπτές εγκάρσιες τομές μετά την ενδοφλέβια χορήγηση της σκιαγραφικής ουσίας, λαμβάνοντας αρτηριακή, νεφρογραφική και απεκκριτική φάση αντίστοιχα. Με βάση τις αρχικές εγκάρσιες εικόνες γίνονται δισδιάστατες και τρισδιάστατες ηλεκτρονικές ανασυνθέσεις της αποχετευτικής μοίρας των νεφρών, των ουρητήρων και της ουροδόχου κύστης. Σε ορισμένες περιπτώσεις και ανάλογα με το κλινικό πρόβλημα του ασθενούς είναι δυνατό να τροποποιηθεί το πρωτόκολλο της εξέτασης. Μία από τις κύριες ενδείξεις της CTU είναι η διερεύνηση μακροσκοπικής αιματουρίας. Πλεονέκτημα της αξονικής ουρογραφίας είναι η δυνατότητα της λεπτομερούς μελέτης και των παρακείμενων ανατομικών δομών, ενώ βασικό περιορισμό αποτελεί η αυξημένη δόση ακτινοβολίας.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η αξονική ουρογραφία αποτελεί μία μη επεμβατική και ασφαλή μέθοδο για την απεικόνιση της ανατομίας και των παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος. Η εφαρμογή της, πάνω σε εμπεριστατωμένες ενδείξεις αυξάνει κατά πολύ τη διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου.

Σάββατο 10 Μαρτίου 2012

Διαγνωστικές και θεραπευτικές τεχνικές: αγγειογραφία εγκεφάλου



Τι είναι η αγγειογραφία εγκεφάλου ; 

Η αγγειογραφία (λέγεται και ψηφιακή αγγειογραφία ή digital substraction angiography ή DSA) είναι μία επεμβατική εξέταση που χρησιμοποιείται για να απεικονισθούν τα αγγεία σε μια περιοχή του σώματος. 
Η αγγειογραφία εγκεφάλου απεικονίζει τα 4 αγγεία που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο. Τα αγγεία αυτά είναι : 


• η δεξιά και η αριστερή καρωτίδα 
• η δεξιά και η αριστερή σπονδυλική αρτηρία. 



Πότε έχει ένδειξη να γίνει μια αγγειογραφία εγκεφάλου ; 

Η αγγειογραφία εγκεφάλου γίνεται : 

1. όταν υπάρχει εγκεφαλική αιμορραγία και ψάχνουμε να βρούμε το αίτιο της αιμορραγίας πχ ανεύρυσμα, αρτηριοφλεβική δυσπλασία 
2. όταν πρόκειται να χειρουργήσουμε έναν όγκο εγκεφάλου, ο οποίος βρίσκεται κοντά σε σημαντικά αγγεία του εγκεφάλου, για να ξέρουμε πως θα τα προστατεύσουμε στη χειρουργική επέμβαση 
3. όταν πρόκειται να γίνει εμβολισμός ενός ανευρύσματος ή μιας αγγειακής δυσπλασίας. 



Ποιες είναι οι αντενδείξεις στην αγγειογραφία εγκεφάλου δηλ. πότε ΔΕΝ επιτρέπεται να γίνει η εξέταση ; 

1. εγκυμοσύνη : η εξέταση έχει μεγάλο ποσό ακτινοβολίας Χ 
2. αλλεργία στο ενδοφλέβιο σκιαγραφικό 
3. νεφρική ανεπάρκεια 
4. διαταραχή στην πήξη του αίματος, είτε από κάποιο νόσημα (πχ θρομβοπενία) είτε από κάποιο φάρμακο (πχ ασπιρίνη, κλοπιδογρέλη). 



Αν δεν μπορεί να γίνει η αγγειογραφία για κάποιον από τους παραπάνω λόγους, τι εναλλακτική λύση υπάρχει ; 

Για διαγνωστικούς λόγους, υπάρχουν μη επεμβατικές μορφές αγγειογραφίας (μαγνητική αγγειογραφία ή MRA, αξονική αγγειογραφία ή CTA), αλλά δεν είναι τόσο ακριβείς όσο η ψηφιακή αγγειογραφία. Αν πρόκειται για εμβολισμό, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. 


Οι αρτηρίες του εγκεφάλου

Εικόνα 1 : Οι αρτηρίες του εγκεφάλου. 



Πρόκειται να υποβληθώ σε αγγειογραφία εγκεφάλου. Τι γίνεται σε αυτή την εξέταση με απλά λόγια ; 

• πρέπει να μην έχετε φάει τις 4 ώρες πριν την αγγειογραφία 

• η εξέταση γίνεται στο Νευροακτινολογικό Τμήμα του Νοσοκομείου, από εξειδικευμένο γιατρό. Μαζί σας θα είναι και μια νοσηλεύτρια 

• θα ξαπλώσετε στο ειδικό κρεβάτι. Η εξέταση γίνεται συνήθως με τον ασθενή ξύπνιο : θα βλέπετε το γιατρό και θα μιλάτε μαζί του καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης 

• η διαδικασία θυμίζει την στεφανιαιογραφία. Τοποθετείται αντισηπτικό και γίνεται τοπική αναισθησία στη βουβωνική χώρα (στην αρχή του μηρού). Εισάγεται μια λεπτή βελόνη μέσα στη μηριαία αρτηρία. Κατόπιν, ο γιατρός θα προωθήσει ένα λεπτό ελαστικό καθετήρα μέσα στα αγγεία μέχρι να φτάσει στην περιοχή του τραχήλου (στο λαιμό σας). Την πορεία του καθετήρα τη βλέπει στις οθόνες που έχει μπροστά του. Τότε αρχίζει και ρίχνει σκιαγραφικό για να απεικονισθούν τα αγγεία του εγκεφάλου. Ίσως νιώσετε ένα κάψιμο, ή ζάλη, ή να πάλλεται η καρδιά σας την ώρα που μπαίνει το φάρμακο. Όλα αυτά είναι φυσιολογικά και παροδικά 

• η εξέταση διαρκεί 1-2 ώρες, ανάλογα με το τι ψάχνουμε να βρούμε. Στο τέλος αφαιρούνται τα υλικά από το πόδι σας και μπαίνει ένας μεγάλος πιεστικός επίδεσμος στην περιοχή της παρακέντησης 



Τι ακολουθεί μετά το τέλος της εξέτασης ; 

Θα σας μεταφέρουν στο δωμάτιό σας. Πρέπει το πόδι σας να μείνει ακίνητο για αρκετές ώρες μετά την αγγειογραφία και με τον επίδεσμο στη θέση του. Αν δείτε κάτι ανησυχητικό στο σημείο της παρακέντησης πχ αιμορραγία, πρήξιμο, παράλυση στο πόδι κλπ, ειδοποιείστε αμέσως τη νοσηλεύτρια. Ούτως ή άλλως θα υπάρχει τακτικός έλεγχος της πίεσης, των σφυγμών και του σημείου της παρακέντησης, τις πρώτες ώρες μετά την αγγειογραφία. Αν θέλετε μπορείτε να πάρετε ένα παυσίπονο. Την επομένη, θα αφαιρεθεί ο επίδεσμος και θα μπορέσετε να σηκωθείτε και να περπατήσετε. Για λίγες ημέρες, το σημείο της παρακέντησης θέλει προσοχή : αν δείτε κάτι να αλλάζει, επικοινωνήστε αμέσως με το γιατρό σας. Μην ζορίζετε το πόδι σας και μη σηκώνετε μεγάλα βάρη τον πρώτο καιρό. 


Υπάρχουν επιπλοκές από την αγγειογραφία εγκεφάλου ; 

Οι επιπλοκές εμφανίζονται στο 1% περίπου, αλλά η πιθανότητα σοβαρής επιπλοκής είναι 0,1%. Τα ποσοστά αυτά είναι μικρότερα σε νέους και υγιείς ανθρώπους και μεγαλύτερα σε μεγάλης ηλικίας ανθρώπους, με αρτηριοσκληρυντικά αγγεία. 
Οι επιπλοκές είναι : 

• λοίμωξη από την εισαγωγή του καθετήρα 
• εσωτερική αιμορραγία 
• αιμάτωμα ή αγγειακή βλάβη πχ ψευδοανεύρυσμα στο σημείο της παρακέντησης 
• καρδιακές αρρυθμίες 
• αλλεργία στο ενδοφλέβιο σκιαγραφικό (από δερματικό εξάνθημα έως αλλεργικό σοκ) 
αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (σε ηλικιωμένους και κυρίως παροδικό) 
• πάρεση μηριαίου νεύρου. 

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2012

2o Μεταπτυχιακό Σεμινάριο στην Ακτινολογία Θώρακος




9-11 Μαρτίου 2012
Αμφιθέατρο ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»

Νεο Site Ακτινολογικό Τμήμα "ΑΧΕΠΑ" Θεσσαλονίκης


  
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Α.Π.Θ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Επισκεφθείτε το νέο site του ακτινολογικού τμήματος της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης και ενημερωθείτε για τα προγράμματα μαθηματων, συνέδρια, βιβλία καθώς και περιγραφή ενδιαφέροντων περιστατικών του μήνα. 

Πηγή

Aκτινολογία και Ουρολογία

Η ακτινογραφία ΝΟΚ (Νεφρών Ουρητήρων Κύστεως) είναι μια απλή ακτινογραφική εξέταση του ουροποιητικού συστήματος. Συνήθως χρειάζεται μια μικρή προετοιμασία ώστε να καθαριστεί το έντερο (κλύσμα ή καθαρτικά) για να είναι το αποτέλεσμα το καλύτερο δυνατό. Με αυτή την εξέταση ο ουρολόγος μπορεί εύκολα να πάρει πληροφορίες για την θέση των νεφρών αλλά και για το αν υπάρχει υποψία για πέτρα στο ουροποιητικό. 













Η αξονική τομογραφία είναι μια σύγχρονη ακτινολογική εξέταση στην οποία χρησιμοποιούνται υπολογιστές και μπορύν να ληφθούν εικόνες από όλο το σώμα του ανθρώπου. Στην ουρολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε για να διαγνωστεί λιθίαση (είναι ο καλύτερος τρόπος διάγνωσης λίθου του ουροποιητικού) είτε στα πλαίσια διάγνωσης και σταδιοποίησης καρκίνων του ουροποιητικού συστήματος όπως των νεφρών ή της ουροδόχου κύστης.



Η Μαγνητική Τομογραφία είναι μια νέα ιατρική διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πεδίο και ραδιοκύματα για να απεικονίσει τα όργανα του ανθρώπινου σώματος.Δε χρησιμοποιεί ακτινοβολία Χ. Δεν έχει καμία βλαβερή επίδραση στον οργανισμό του ανθρώπου. Είναι ανώδυνη και μπορεί να επαναληφθεί όσο συχνά χρειάζεται χωρίς κίνδυνο.Οι εικόνες που λαμβάνει ο Μαγνητικός Τομογράφος έχουν εξαιρετική ευκρίνεια και επιτρέπουν στους εξειδικευμένους Ιατρούς Ακτινολόγους να διαγνώσουν με ακρίβεια την ύπαρξη ή την απουσία κάποιας βλάβης στα εξεταζόμενα όργανα του ανθρώπινου σώματος.


Η ενδοφλέβια πυελογραφία (ή ενδοφλέβια ουρογραφία) είναι μια εξέταση η οποία δίνει πολύτιμες πληροφορίες τόσο για τη λειτουργία όσο και τη μορφολογία του ουροποιητικού. Η εξέταση περιλαμβάνει ακτινογραφίες ΝΟΚ αφού όμως προηγουμένως έχει γίνει έγχυση ενδοφλεβίου σκιαγραφικού ώστε να απεικονιστούν τα νεφρά και όλο το ουροποιητικό. Μπορεί σε αυτή την εξέταση να φανούν διάφορες παθήσεις όπως καρκίνος του νεφρού ή της κύστης, πέτρες, απλές κύστεις των νεφρών αλλά και να πάρει ο ιατρός έμμεσες πληροφορίες για το πως λειτουργούν οι νεφροί. Κύριες αντενδείξεις για την εξέταση είναι η νεφρική ανεπάρκεια και η αλλεργία στο σκιαγραφικό. Για την επιτυχία της εξέτασης χρειάζεται να προηγηθεί καθαρισμός του εντέρου (με κάποιο καθαρτικό ή κλύσμα). Ακτινογραφίες από ενδοφλέβια πυελογραφία όπου (με λευκό χρώμα) απεικονίζονται τα νεφρά, οι ουρητήρες και η ουροδόχος κύστη. Το λευκό χρώμα είναι το σκιαγραφικό που έχει ενεθεί ενδοφλεβίως.


Πολλές παθολογικές καταστάσεις, που δεν ήταν δυνατόν να διαγνωσθούν πριν από λίγα χρόνια, γίνονται τώρα ξεκάθαρα φανερές και δίνεται έτσι η δυνατότητα στους Ιατρούς να χορηγήσουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή ή να συστήσουν χειρουργική επέμβαση.
Με τα μηχανήματα νεώτερης γενιάς, είναι επίσης δυνατόν να γίνουν εξαιρετικές εξετάσεις άνω και κάτω κοιλίας (ήπατος, παγκρέατος, νεφρών, έσω γεννητικού συστήματος της γυναίκας κτλ.) καθώς και πιο εξελιγμένες εξετάσεις, όπως αγγειογραφίες (εγκεφάλου, καρωτίδων, αορτής κτλ.) και χολαγγειοπαγκρεατογραφίες. Το Σπινθηρογράφημα των οστών απεικονίζει την λειτουργική δομή όλων των οστών.
Γίνεται σάρωση ολοκλήρου του σώματος η οποία όταν χρειαστεί συμπληρώνεται με εντοπισμένες στατικές μεγεθυσμένες λήψεις ή με τομογραφική μελέτη της περιοχής ενδιαφέροντος. Η εξέταση γίνεται 3-4 ώρες μετά την ενδοφλέβια χορήγηση του ραδιοφαρμάκου και διαρκεί περίπου μισή ώρα. Δεν απαιτείται καμιά προετοιμασία από τον ασθενή ούτε διακοπή όποιας φαρμακευτικής αγωγής.