Είναι ασφαλής η αξονική τομογραφία;

Υπεύθυνος: Με την επιμέλεια του καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΟΛΗ, διευθυντή Ενδοκρινολογικού Τμήματος Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθήνας

Η κυρία Κ., μία 59χρονη δασκάλα, ξύπνησε στις 8 Σεπτεμβρίου του 2009 με παράλυση ενός τμήματος του προσώπου της. Στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του εφημερεύοντος νοσοκομείου υπεβλήθη σε αξονική και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.

Από τα αποτελέσματα δεν βρέθηκε κάποιο παθολογικό στοιχείο και από την εξέταση διαγνώστηκε πάρεση τύπου Bell (ιδιοπαθής πάρεση του προσωπικού νεύρου, η οποία στην περίπτωση που δεν υπάρχει κάποια εμφανής αιτία, π.χ. όγκος εγκεφάλου ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής. Σε μεγάλο ποσοστό των ατόμων υποχωρεί το αργότερο εντός δεκαημέρου, ακόμη και χωρίς φαρμακευτική αγωγή σε ορισμένες περιπτώσεις). Δύο εβδομάδες αργότερα η κυρία Κ. άρχισε να χάνει τα μαλλιά της και την επόμενη εβδομάδα ξύπνησε με ίλιγγο και σύγχυση. Ξαναπήγε στο ΤΕΠ όπου υπεβλήθη σε νέα αξονική και μαγνητική τομογραφία, που ήταν ξανά φυσιολογικές. Η εξάντληση, η αδιαθεσία, η απώλεια μνήμης και η σύγχυση, που ξεκίνησαν εκείνη την περίοδο, συνεχίστηκαν, και την οδήγησαν σε μία κατάσταση που την έκανε να δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στις εργασιακές υποχρεώσεις της. Η επανεξέταση της πρώτης αξονικής αποκάλυψε ότι είχε λάβει μία δόση ακτινοβολίας στον εγκέφαλο της τάξης των 6Gy (μονάδα μέτρησης της ιονιζόμενης ακτινοβολίας που απορροφά ο ανθρώπινος οργανισμός). Αυτή η δόση είναι 100 φορές μεγαλύτερη της δόσης μιας αξονικής τομογραφίας και 3 φορές μεγαλύτερη της ημερήσιας δόσης, που λαμβάνει ένα άτομο που πάσχει από καρκίνο εγκεφάλου, όταν υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία.

Δόσεις ακτινοβολίας

Οι δόσεις ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια μιας αξονικής τομογραφίας είναι από 100 έως 500 φορές μεγαλύτερες από μία συμβατική ακτινογραφία, ανάλογα με το μέρος του σώματος στο οποίο γίνονται. Σύμφωνα με τους κατασκευαστές των μηχανημάτων αυτών, όσο μεγαλύτερη είναι η δόση που χρησιμοποιείται τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα μιας αξονικής. Επίσης στις νέες τεχνικές αξονικής τομογραφίας χρησιμοποιούνται ακόμη μεγαλύτερες δόσεις ακτινοβολίας. Παρ' όλο που οι νέες αυτές εξελιγμένες τεχνικές φαίνεται να έχουν ένα ρόλο στη διαγνωστική προσέγγιση, δεν υπάρχουν ακόμη οι κατευθυντήριες εκείνες οδηγίες, οι οποίες να βασίζονται σε καλά τεκμηριωμένες αποδείξεις σχετικά με την αναγκαιότητα χρήσης τους. Επίσης ο τρόπος χρήσης αυτών των τεχνικών ποικίλλει σημαντικά μεταξύ των διαφόρων νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στις διαφορετικές εκτιμήσεις των ιατρών, αλλά και την προώθηση των τεχνικών αυτών από τους κατασκευαστές. Το θέμα είναι ότι δεν βασίζεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένες αποδείξεις για την κλινική χρησιμότητά τους. Η κυρία Κ. δεν έλαβε μόνο μία αυξημένη ακτινοβολία από λάθος, αλλά υπεβλήθη και σε μία τεχνική (τεχνική διάχυσης- brain-perfusion CT) αξονικής τομογραφίας, ενώ θα μπορούσε να κάνει μία αξονική τομογραφία ρουτίνας λαμβάνοντας πολύ μικρότερη δόση.

Παρ' όλο που δεν έχει αποδειχθεί άμεσα ότι η αξονική τομογραφία αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο, η ακτινοβολία είναι γνωστό ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην εμφάνιση του καρκίνου.

Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει κάποιος κυβερνητικός οργανισμός που να συλλέγει στοιχεία για τη μελέτη της σχέσης της ακτινοβολίας από τη χρήση ιατρικών διαγνωστικών τεχνικών, με την καρκινογένεση. Απ' ό,τι φαίνεται από διάφορες μελέτες οι ιατροί δεν γνωρίζουν αρκετά πράγματα για το θέμα αυτό. Δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες για το ποιες είναι οι απαιτούμενες δόσεις, οι τεχνολόγοι δεν γνωρίζουν πότε το ποσό της ακτινοβολίας είναι υπερβολικό, ενώ ακόμη και σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ δεν είναι πιστοποιημένοι. Η δόση που έλαβε η κυρία Κ. εμφανιζόταν στην κονσόλα της αξονικής τομογραφίας αλλά ο τεχνολόγος δεν αναγνώρισε ότι ήταν υπερβολική.

Πηγή