Μαγνητική τομογραφία του ορθού

Με την εισαγωγή εξειδικευμένων πηνίων συνεργίας (phased array body coils) και με τη δυνατότητα λήψης εικόνων υψηλής διακριτικής ικανότητας από τα λογισμικά νεότερης τεχνολογίας μαγνητικών τομογράφων, ο Μαγνητικός Συντονισμός (ΜΣ) έχει εφαρμογή ως εξέταση εκλογής για τη τοπική σταδιοποίηση του καρκίνου του ορθού καθώς έχει δώσει καλύτερα αποτελέσματα από οποιαδήποτε άλλη απεικονιστική μέθοδο.
Η απεικόνιση με ΜΣ μπορεί να παρέχει ακριβή και λεπτομερή ανατομική χαρτογράφηση της έκτασης του πρωτοπαθή καρκίνου του ορθού. Με συμβατικές ακολουθίες Τ2 προσανατολισμού είναι εφικτή η ευκρινής απεικόνιση της μεσοορθικής περιτονίας και η έγκυρη πρόβλεψη του περιμετρικού ορίου εκτομής (CRM), συμφωνία μέχρι και 92% μεταξύ των απεικονιστικών ευρημάτων του ΜΣ και της ιστολογικής εξέτασης στην πρόβλεψη του CRM. Ως εκ τούτου είναι δυνατή η εξατομικευμένη επιλογή θεραπείας (χειρουργήσιμος όγκος ή μη) καθώς και σχεδιασμός νεο επικουρικής θεραπείας. Ο ΜΣ είναι σε θέση να προσδιορίσει τους ασθενείς που παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο τοπικής υποτροπής και ξεχωρίζει τρεις κατηγορίες ασθενών: ασθενείς χαμηλού κινδύνου, με επιφανειακό καρκίνο του ορθού, οι οποίοι μπορούν να αντιμετωπιστούν αποκλειστικά χειρουργικά, ασθενείς μέσης επικινδυνότητας, με χειρουργήσιμους όγκους και με ευρύ περιμετρικό όριο εκτομής (>2 mm) που θα επωφελούνταν από βραχύ σχήμα ακτινοθεραπείας προεγχειρητικά, και ασθενείς υψηλού κινδύνου, με προχωρημένο καρκίνο και στενό (<2 mm) ή επηρεασμένο CRM, γνωστοί ως τοπικά προχωρημένοι καρκίνοι του ορθού, που χρειάζονται μακρύ σχήμα χημειοακτινοθεραπείας προεγχειρητικά, και εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση.
Όσον αφορά τη σταδιοποίηση Ν (λεμφαδενικό στάδιο) εκτός από τους μεσορθικούς λεμφαδένες που αφαιρούνται όταν ακολουθηθεί ολική εκτομή του ορθού (ΤΜΕ), στις περιπτώσεις εντόπισης όγκου στο κατώτερο τριτημόριο του ορθού, ενδέχεται να παρουσιάζουν νεοπλασματική διήθηση και οι έσω λαγόνιοι λεμφαδένες. Χάρη στις εικόνες υψηλής χωρικής διακριτικής ικανότητας λεμφαδένες διαμέτρου 2-3 mm μπορούν να απεικονιστούν αλλά αξιολογούνται ακόμη μόνο με βάση τα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά.
Για τη σωστή εκτίμηση της ανταπόκρισης του καρκίνου του ορθού στο μακρύ σχήμα χημειοακτινοθεραπείας η απεικόνιση οφείλει να λαμβάνει χώρα 6 βδομάδες μετά το πέρας της θεραπείας.
Ένας από τους κυριότερους λόγους που υποβάλλεται ο ασθενής σε χημειοακτινοθεραπεία προεγχειρητικά είναι αυτός της μείωσης του μεγέθους του όγκου έτσι ώστε να καταστεί εξαιρέσιμος, να διατηρηθούν οι σφινκτήρες ή ακόμη και να ακολουθεί μια λιγότερο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση. Η προεγχειρητική χημειοακτινοθεραπεία έχει τη δυνατότητα να υποσταδιοποιήσει τον όγκο, να μειώσει δηλαδή το στάδιο της νόσου από αυτό της αρχικής απεικονιστικής εκτίμησης σε αυτό της ιστολογικής έκθεσης. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ως μια απλή μείωση στο Τ στάδιο ή στο Ν στάδιο ή ακόμη και σε μείωση του συνολικού ΤΝ σταδίου. Το ιδεώδες στην υποσταδιοποίηση είναι η ολική ανταπόκριση (complete response- pCR), δηλαδή η μη ανεύρεση καρκινικών κυττάρων μετά το πέρας της θεραπείας. 
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία ο Μαγνητικός Συντονισμός με τις συμβατικές ακολουθίες παρουσιάζει ενδιάμεση ακρίβεια (ευαισθησία 100%, ειδικότητα 32-59%) για την πρόβλεψη της συμμετοχής της μεσοορθικής περιτονίας μετά το πέρας της χημειοακτινοθεραπείας, γεγονός που αποδίδεται στην ανικανότητα της μεθόδου να διαφοροδιαγνώσει μεταξύ διάχυτου ινωτικού ιστού με/χωρίς παρουσία νεοπλασματικών κυτταρικών εναποθέσεων. Για αυτό το λόγο γίνονται μελέτες με χρήση νεότερων απεικονιστικών μεθόδων (diffusion weighted imaging, perfusion studies). Υπάρχουν όμως ξεκάθαρα απεικονιστικά χαρακτηριστικά που αντιστοιχούν σε ελεύθερη νόσου και σε επηρεασμένη μεσοορθική περιτονία αντίστοιχα.


Πηγή: Σοφία Γκουρτσογιάννη Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου