Προληπτικός έλεγχος με μαστογραφία: Η διαμάχη συνεχίζεται

Η μαστογραφία χωρίς να είναι η
"τέλεια" εξέταση αποτελεί την
καλύτερη διαθέσιμη για τον τακτικό προληπτικό έλεγχο μεγάλων ομάδων πληθυσμού (πληθυσμιακός έλεγχος).

Τα τελευταία χρόνια η ωφελιμότητα της έγκαιρης διάγνωσης με πληθυσμιακούς μαστογραφικούς ελέγχους έχει δεχθεί ισχυρή κριτική. Αυτή ξεκίνησε από δύο Δανούς ερευνητές οι οποίοι πριν περίπου μία 5ετία έλεγξαν ξανά τη μεθοδολογία και τις αναλύσεις των σημαντικότερων μελετών που είχαν δημοσιευθεί στο παρελθόν και οι οποίες θεμελίωναν την μεγάλη ωφέλεια που προκύπτει από τον τακτικό προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία ( μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο του μαστού έως 30%). Οι δύο Δανοί εντόπισαν μεθοδολογικά σφάλματα σε αυτές τις μελέτες και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρησιμότητα των μαστογραφικών ελέγχων είναι αμφισβητούμενη.

Ακολούθησε στη συνέχεια η ειδική ομάδα εργασίας για την πρόληψη των Η.Π.Α.  η οποία εκδίδει κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη και η οποία το 2009 επεσήμανε πως ο έλεγχος με μαστογραφία στις γυναίκες ηλικίας 40-49 πρέπει να γίνεται μετά από πλήρη ενημέρωση τους για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, χωρίς να τον θεωρεί «υποχρεωτικό» σ’ αυτήν την ηλικιακή ομάδα, ενώ για τις ηλικίες άνω των 50 ετών συνιστά έλεγχο με μαστογραφία ανά διετία.

Η Αμερικανική Καρκινική Εταιρεία καθώς και πλήθος άλλων επιστημονικών εταιρειών διαφώνησαν με τις παραπάνω συστάσεις και επέστησαν την προσοχή των γυναικών να μην εγκαταλείψουν τον τακτικό προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία και κλινική εξέταση κάθε χρόνο, μετά την ηλικία των 40 ετών. Δημοσιεύθηκαν επίσης αρκετές μελέτες στα ιατρικά περιοδικά και έγιναν ανακοινώσεις σε συνέδρια που ενίσχυαν την επιχειρηματολογία υπέρ της διενέργειας των τακτικών μαστογραφικών ελέγχων.

Και ενώ η κατάσταση φαινόταν ήρεμη ήρθε προ ολίγου η ομάδα εργασίας για την πρόληψη του Καναδά να αμφισβητήσει τον τακτικό προληπτικό έλεγχο. Σύμφωνα με τις οδηγίες της:

• Δεν συνιστά τακτικό προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία σε γυναίκες 40-49 ετών, εξαιτίας του γεγονότος πως ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου είναι μικρός σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ενώ ο κίνδυνος ψευδώς θετικών αποτελεσμάτων, υπερδιάγνωσης και επομένως υπερθεραπείας είναι υψηλότερος ( όπου ψευδώς θετικά και υπερδιάγνωση είναι να δείχνει η μαστογραφία πως υπάρχει κάποιο πρόβλημα, το οποίο όμως να αποδεικνύεται ότι δεν είναι καρκίνος. Και υπερθεραπεία είναι η συνέπεια των προηγουμένων, δηλ. να κάνει π.χ. μια γυναίκα ένα χειρουργείο για υποτιθέμενο καρκίνο που αποδεικνύεται πως δεν υφίσταται).
• Να γίνεται τακτικός προληπτικός έλεγχος κάθε 2 – 3 χρόνια σε γυναίκες άνω των 50 ετών , έως την ηλικία των 74 ετών.
• Δεν συστήνεται ο έλεγχος με Μαγνητική Τομογραφία σε γυναίκες που έχουν μέσο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ( δεν ανήκουν δηλ. στις ομάδες υψηλού κινδύνου).
• Η κλινική εξέταση και η αυτοεξέταση δεν συστήνονται για πληθυσμιακό έλεγχο.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις που διανεμήθηκαν στον τύπο, οι εκπρόσωποι της καναδέζικης ομάδας εργασίας επισημαίνουν μεταξύ άλλων πως: « δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο πληθυσμιακός έλεγχος με μαστογραφία μειώνει την θνησιμότητα απ’ όλες τις αιτίες» και πως ναι μεν με τον έλεγχο ανακαλύπτονται μικρότεροι καρκίνοι που επιτρέπουν την εφαρμογή λιγότερο εκτεταμένων επεμβάσεων, από την άλλη όμως υπάρχουν στοιχεία από σχετικές έρευνες που δείχνουν ότι η συχνότητα των μαστεκτομών ήταν μεγαλύτερη σε γυναίκες που έκανα έλεγχο, συγκριτικά με εκείνες που δεν έκαναν.

Η αντίδραση σ’ αυτές τις απόψεις ήταν άμεση. Από τους πρώτους που αντέδρασαν ήταν η Αμερικανική Ακτινολογική Εταιρεία, η οποία σε ανακοίνωση της δηλώνει ότι η καναδέζικη ομάδα εργασίας αγνόησε πρόσφατες μελέτες που δείχνουν μείωση της θνησιμότητας από καρκίνου του μαστού κατά το 1/3 εξαιτίας του τακτικού πληθυσμιακού ελέγχου. Τονίζει δε ότι μπορεί μεν η υλοποίηση αυτών των κατευθυντήριων οδηγιών να εξοικονομήσει χρήματα, αλλά θα έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες αχρείαστους θανάτους από καρκίνο του μαστού.

Στην ίδια ανακοίνωση δηλώνει ότι η ανακοίνωση των Καναδών είναι όμοια με εκείνη που εξέδωσε πριν δύο χρόνια η αντίστοιχη ομάδα στις ΗΠΑ και πως αν ακολουθηθούν αυτές οι συστάσεις θα χαθεί το 75% των καρκίνων στις γυναίκες 40-49 ετών και περίπου το 1/3 στις γυναίκες ηλικίας 50- 74 ετών.

Επίσης, προβάλει και μία ανάλυση που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό της, σύμφωνα με την οποία, αν ακολουθούντο οι οδηγίες που δεν συστήνουν ετήσιο μαστογραφιικό έλεγχο, αυτό θα προκαλούσε 6.500 πρόσθετους θανάτους από καρκίνο του μαστού κάθε χρόνο στις Η.Π.Α.

Στο τέλος της ανακοίνωσης της Αμερικανικής Ακτινολογικής Εταιρείας υπάρχει και ένα δεικτικό σχόλιο, σχετικά με το κατά πόσο είναι σωστό άτομα με μικρή εμπειρία στον πληθυσμιακό έλεγχο του καρκίνου του μαστού ( όπως υποτίθεται ότι είναι τα μέλη της ομάδας εργασίας) να βγάζουν οδηγίες για αυτή την υπόθεση. Τα κατηγορεί δε πως βασίστηκαν σε επιπόλαιες αναλύσεις, αγνόησαν την κοινή λογική και δίνουν κακές συμβουλές.

Πηγή