Oι αξονικοί τομογράφοι εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1970. Η λειτουργία τους στηρίζεται στη χρήση δεσμών από ακτίνες Χ, οι οποίες διαχέονται περιμετρικά στο σώμα του ασθενούς και απεικονίζουν με μεγάλη λεπτομέρεια το εσωτερικό του.
Οι ακτίνες Χ στοχεύουν σε ένα συγκεκριμένο όργανο του ανθρώπινου σώματος και το επιμερίζουν σε «φέτες», ώστε η «ματιά» τους να είναι όσο γίνεται περισσότερο διεισδυτική. Για τον λόγο αυτό όμως, ο ανθρώπινος οργανισμός που υποβάλλεται σε αξονική τομογραφία δέχεται μεγάλη δόση ακτινοβολίας, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι 100 φορές μεγαλύτερη από μια αντίστοιχη ακτινογραφία.
Έντονος σκεπτικισμός. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα «Τhe Los Αngeles Τimes», έχει δημιουργήσει έντονο σκεπτικισμό σε ειδικούς επιστήμονες και γιατρούς. Ορισμένοι εξ αυτών θεωρούν ότι η ακτινοβολία από τις αξονικές τομογραφίες είναι επίφοβη για ανάπτυξη καρκίνων, πολύ περισσότερο μάλιστα που η χρήση των μηχανημάτων αυτών γίνονται και για τη διάγνωση ασθενειών οι οποίες μπορούν να ανιχνευθούν και με άλλα μέσα.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με μια έρευνα που επικαλείται η εφημερίδα, ο υπέρηχος που δεν προκαλεί ακτινοβόληση μπορεί να αποδειχτεί εξίσου αποτελεσματικός με την αξονική τομογραφία στη διάγνωση της σκωληκοειδίτιδας σε παιδιά. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι συστάσεις του αμερικανικού Κολεγίου Καρδιολογίας προς όσους ανθρώπους επιθυμούν να υποβληθούν σε αξονικές τομογραφίες για τον έλεγχο της καρδιακής τους λειτουργίας, εφόσον δεν παρουσιάζουν κάποιο εμφανές πρόβλημα.
Στην περίπτωση αυτή, λένε οι ειδικοί του αμερικανικού Κολεγίου, οι αξονικές τομογραφίες δεν προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες απ΄ ό,τι ένας έλεγχος χοληστερόλης, ένα τεστ κοπώσεως και μερικές ερωτήσεις για το οικογενειακό ιστορικό τού ασθενούς, τη διατροφή του και το αν είναι καπνιστής.
Παιδιά και έγκυοι. Πριν από μερικούς μήνες δημοσιεύτηκε στην Ιατρική Επιθεώρηση «Νew Εngland Journal of Μedicine» μια έρευνα που έλεγε ότι από τον αριθμό των αξονικών τομογραφιών που διενεργούνται σήμερα θα μπορούσαν να αυξηθούν οι θάνατοι από καρκίνο κατά 2% τις επόμενες δύο ή τρεις δεκαετίες. Η πιο επίφοβη πληθυσμιακή ομάδα είναι τα παιδιά και οι έγκυοι.
Στις ΗΠΑ, το 11% των αξονικών τομογραφιών γίνονται σε παιδιά και ορισμένοι ειδικοί λένε πως είναι περισσότερο ευάλωτα στην ακτινοβολία από τους ενηλίκους και πως έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, άρα και μεγαλύτερο κίνδυνο για να αναπτύξουν καρκίνο. Σύμφωνα δε με την ίδια έρευνα, μια αξονική τομογραφία στην κοιλιακή χώρα ενός παιδιού ηλικίας 5 ετών συνοδεύεται από 0,10% πιθανότητες ανάπτυξης θανατηφόρου καρκίνου. Το ποσοστό αυτό είναι 10 φορές μεγαλύτερο απ΄ ό,τι σε έναν ενήλικο 35 χρόνων.
Οι επιστήμονες, που είναι επιφυλακτικοί στη χρήση των μηχανημάτων αυτών, λένε πως η ακτινοβολία που περιβάλλει το σώμα για μερικά δευτερόλεπτα δημιουργεί διαταραχές σε μοριακό επίπεδο. Τα άτομα χάνουν ηλεκτρόνια, τα οποία δημιουργούν ιόντα που με τη σειρά τους βλάπτουν το γενετικό υλικό των κυττάρων.
Παρά το γεγονός ότι η ζημιά αυτή δεν είναι μεγάλη για να σκοτώσει το κύτταρο, είναι ωστόσο αρκετά πολύπλοκη για να διορθωθεί. Στα επόμενα χρόνια τα κύτταρα επιμερίζονται και πολλαπλασιάζονται, διασκορπίζοντας τις εσφαλμένες γενετικές οδηγίες. Το αποτέλεσμα είναι καρκίνος.
Μία στις τρεις θα μπορούσαν να αποφευχθούν
Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι σχεδόν το 1/3 των αξονικών τομογραφιών που γίνονται θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ή αντικατασταθεί από ασφαλέστερες τεχνολογίες, όπως ο υπέρηχος ή η μαγνητική τομογραφία. Η μαγνητική τομογραφία βέβαια κοστίζει περισσότερο και απαιτεί από τον ασθενή να είναι σχεδόν ακίνητος για μισή ώρα ή και περισσότερο.
Οι αξονικές τομογραφίες σήμερα γίνονται για κάθε μέρος του σώματος και περιλαμβάνουν τη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα, τις πέτρες στα νεφρά, την κατάσταση των αιμοφόρων αγγείων κ.ά. Ο δρ Τζόναθαν Γκόλτιν, που είναι ραδιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, λέει ότι «οι άνθρωποι θέλουν να έχουν στα χέρια τους λεπτομερείς απεικονίσεις από μέρη του σώματός τους, μήπως και διαπιστωθεί ότι πάσχουν από κάτι και δεν το ξέρουν».
Την περυσινή χρονιά έγιναν στις ΗΠΑ 68,7 εκατομμύρια αξονικές τομογραφίες, τριπλάσιες απ΄ ό,τι το 1995. Ο αριθμός των αξονικών τομογράφων ανέρχεται στους 24.000.
Στα μηχανήματα πρώτης γενιάς (15ετίας και πάνω) η ακτινοβολία μιας αξονικής τομογραφίας θώρακος ισοδυναμούσε με αυτής 400 περίπου ακτινογραφιών θώρακος. Γι αυτό και σε πρώτη φάση η διεξαγωγή μιας αξονικής τομογραφίας αποσκοπούσε σε επιβεβαίωση σοβαρής διαγνωστικής υποψίας νεοπλάσματος ή κυρίως για σταδιοποίηση των νεοπλασιών και follow up.
Με την έλευση όμως, των τελευταίας γενιάς πολυτομικών αξονικών τομογράφων (μέχρι στιγμής εως 64 τομών), έχει μειωθεί στο ελάχιστο τόσο η δόση όσο και ο χρόνος έκθεσης στην ακτινοβολία.
Σκεφθείτε πως μια αξονική τομογραφία θώρακος και άνω-κάτω κοιλίας με τομές πάχους 10χιλ. στα πρώτα μηχανήματα μπορούσε να διαρκέσει από 5 έως ακόμη και 10 λεπτά (ανάλογα με το πόσο συνεργάσιμος ήταν ο ασθενής), ενώ σήμερα ο χρόνος έκθεσης για την ίδια εξέταση και με πολύ λεπτότερες τομές κυμαίνεται μεταξύ 12 και 32 δευτερολέπτων. Ως εκ τούτου σήμερα, οι σύγχρονοι τομογράφοι εκτός όλων των άλλων, χρησιμοποιούνται ακόμη και στη μελέτη της καρδιάς ενώ μερικά από τα πολύ ενδιαφέροντα πεδία εφαρμογής είναι η ανάδειξη ανευρυσμάτων αγγείων σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος με 3D ανασυνθέσεις και η εικονική κολονοσκόπηση.
Επίσης δεν είναι πάντα εφικτό να αντικατασταθεί η Αξονική Τομογραφία με τον Υπερηχοτομογραφικό έλεγχο ή τoν Μαγνητικό Συντονισμό (MRI), λόγω του ότι οι διάφορες μέθοδοι διαφέρουν σημαντικά τόσο σε ευαισθησία όσο και ειδικότητα στην διερεύνηση ορισμένων παθήσεων. Ένα απλό παράδειγμα είναι πως η ΑΤ είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να αναδείξει άμεσα ένα επεισόδιο πρόσφατης εγκεφαλικής αιμορραγίας ενώ αντίθετα υπερτερεί αναμφισβήτητα η MRI στην γρήγορη ανάδειξη εγκεφαλικών επεισοδίων ισχαιμικής αιτιολογίας. Από την άλλη είναι κοινά αποδεκτό πως ένας τομέας όπου η MRI είναι απόλυτος κυρίαρχος είναι αυτός των αθλητικών κακώσεων κυρίως σε ότι αφορά την απεικόνιση των μαλακών ανατομικών μορίων.
Μειονέκτημα των υπερήχων μπορεί να θεωρηθεί η "υποκειμενικότητα" της εξέτασης ενώ της MRI το ακριβό κόστος το οποίο ιδιωτικά κυμαίνεται στα 400€ περίπου (ανα περιοχή ή όργανο σάρωσης). Επίσης τα ταμεία πολύ συχνά -αν όχι πάντα- δεν δικαιολογούν στους ασφαλισμένους την MRI εαν πρώτα δεν έχει προηγηθεί η ΑΤ.
Σήμερα ο ωκεανός της διαγνωστικής κλινικής Ακτινολογίας διαθέτει ένα ευρύτατο φάσμα μεθόδων συμπεριλαμβανομένων και των επεμβατικών, και πολλά όπλα, με τα οποία ο έμπειρος και σύγχρονος γιατρός ακτινοδιαγνώστης μπορεί να θέσει με μεγάλη ακρίβεια τις διαγνώσεις του.
Επειδή όμως το post αναφέρεται στις ιονίζουσες ακτινοβολίες πρέπει να πούμε πως από την εποχή της ανακάλυψής τους μέχρι και σήμερα έχουν πραγματικά "σώσει" πολλές ζωές επιτρέποντας την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση πολλών παθήσεων.
Από ανέκαθεν, Χρυσός Κανόνας στη χρήση τους, είναι πως οι γιατροί πρέπει να συνυπολογίζουν τα Οφέλη και τους πιθανούς Κινδύνους ανάλογα με την βαρύτητα της εκάστοτε κατάστασης, προσπαθώντας η "ζυγαριά" να γέρνει πάντα υπέρ των πρώτων.
Επίσης για όσους πιθανώς αγχώθηκαν υπερβολικά με το πραγματικά ενδιαφέρον post παραθέτω μια ταμπέλα που μας λέει πως έτσι κι αλλιώς ένας άνθρωπος 80 χρονών, θέλοντας και μη έχει κάνει... τουλάχιστον 20 αξονικές θώρακος στη ζωή του!!
Πηγή
Lumbosacral%2BTransitional%2BVertebra%2B-%2BLumbarization%2Bof%2BS1.JPG){kind=spacer}
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου