Τα Μονοπάτια της Ακτινοθεραπείας: από την 3D Σύμμορφο στην IMRT και τώρα στη Στερεοταξία Κεφαλής - Σώματος

Η ακτινοθεραπεία υπήρξε και παραμένει ένας από τους κύριους τρόπους αντιμετώπισης του καρκίνου, μαζί με τη χημειοθεραπεία και τη χειρουργική.
Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στους πρωτοπαθείς όγκους, ελαττώνοντας την τοπική υποτροπή, αυξάνοντας, ενδεχομένως, την επιβίωση και περιορίζοντας την ανάπτυξη μεταστατικής νόσου.  Από το σύνολο των ασθενών που καταφέρνουν να επιβιώσουν από τον καρκίνο, εκτιμάται ότι σε ποσοστό 40% έχουν θεραπευθεί χάρη στην ακτινοθεραπεία, είτε ως μοναδική θεραπεία είτε ως βασική συνιστώσα της θεραπείας. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η ακτινοβολία αποτυγχάνει στον έλεγχο  των κακοήθων νεοπλασιών είναι η δυσκολία της να αποθέσει θανατηφόρα δόση ακτινοβολίας στην περιοχή του στόχου, χωρίς να βλάψει τους γύρω φυσιολογικούς ιστούς.
Οι εξελίξεις:  τα τελευταία χρόνια η βελτιστοποίηση των τεχνικών ακτινοθεραπείας είναι συνεχής. Πραγματοποιείται με  αυτοματοποιημένα συστήματα παροχής ακτινοβολίας και αντίστοιχο
λογισμικό, που επιτρέπουν την αύξηση της δόσης στον όγκο-στόχο και ελαχιστοποίηση της δόσης ακτινοβολίας στους υγιείς ιστούς, μειώνοντας, με τον τρόπο αυτό, δραματικά τις παρενέργειες. Αποτέλεσμα αυτού αποτελεί και η εφαρμογή της σε πεδία που δεν αφορούν κακοήθειες, όπως η θεραπεία ενδοκρανιακών βλαβών με την εφαρμογή στερεοτακτικών ακτινοχειρουργικών μεθόδων υψηλής ακρίβειας.
Οι πλέον εξελιγμένες τεχνικές ακτινοθεραπείας καθοδηγούνται πλήρως από απεικόνιση τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της θεραπείας και περιλα βάνουν: 

• Την τρισδιάστατη προσαρμοζόμενη ακτινοθεραπεία   με δέσμες ακτινοβολίας που περιβάλλουν τον στόχο.  
• Την ακτινοθεραπεία  υψηλής ακρίβειας με δέσμες διαμορφούμενης έντασης (Intensity Modulated Radiation Therapy-IMRT) 
• Την ογκομετρικά τοξοειδή ακτινοθεραπεία δια μορφούμενης έντασης (Volumetric Modulated Arc Therapy-VMAT).   
• Τη στερεοτακτική ακτινοθεραπεία και ακτινοχειρουργική σε όγκους τόσο ενδοκρανιακούς όσο και οπουδήποτε αλλού στο σώμα, χρησιμοποιώντας δέσμες ακτινοβολίας εξαιρετικά μικρών διαστάσεων (Stereotactic Radiotherapy – Radiosurgery).  

Η απεικονιστική καθοδήγηση της ακτινοβολίας επιτυγχάνεται με εξελιγμένα συστήματα ηλεκρονικής απεικόνισης πεδίου (Electronic Portal Imaging Devices -EPID) ή στην πλέον σύγχρονη μορφή της τρισδιάστατα, με τη χρήση ενσωματωμένων στους γραμμικούς επιταχυντές αξονικούς τομογράφους που επιτρέπουν τη λήψη αξονικής τομογραφίας στη θέση θεραπείας 1 λεπτό πριν από την ακτινοβόληση. Αυτά, σε συνδυασμό με ρομποτικούς μηχανισμούς ελέγχου, διόρθωσης και ακριβούς τοποθέτησης, εξασφαλίζουν την απόλυτη στόχευση του όγκου και την κλιμάκωση της δόσης ακτινοβολίας επιλεκτικά στη νόσο, αποφεύγοντας τους υγιείς ιστούς. Με τη χρήση τέτοιων τεχνικών, η ακτινοθεραπεία είναι σε πολλές περιπτώσεις ιδιαίτερα αποτελεσματική, επιτυγχάνοντας τοπικό έλεγχο ή και ίαση σε πολύ υψηλά ποσοστά, όπως σε όγκους της κεφαλής, σε καρκίνο του προστάτη, του μαστού, του λάρυγγα. Τα ποσοστά ίασης είναι τόσο μεγαλύτερα όσο μικρότερος  είναι ο όγκος και
μεγαλύτερη η δόση ακτινοβολίας που εναποτίθεται στη νόσο,  ενώ η δόση στους υγιείς ιστούς πρέπει να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, για την αποφυγή παρενεργειών. Οι σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας επιτυγχάνουν ακριβώς αυτόν το σκοπό και εφαρμόζονται κλινικά με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας σε επιλεγμένα Κέντρα, οδηγώντας στη νέα εποχή της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας.
Πηγή