Νεώτερες εξελίξεις στη διάγνωση και θεραπεία του μελανώματος

Με αφορμή τη Διημερίδα με θέμα 'Μελάνωμα. Εξελίξεις στη Διάγνωση και Θεραπεία', η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μελανώματος πραγματοποίησε Συνέντευξη Τύπου όπου αναφέρθηκαν όλες οι νεώτερες εξελίξεις στη διάγνωση και θεραπεία του μελανώματος, καθώς και οι λεπτομέρειες από τις τελευταίες κλινικές μελέτες για τα 2 νέα φάρμακα, τα οποία εγκρίθηκαν προσφάτως από FDA &μελ EMEA.

Όπως ανακοίνωσε ο κος Όθων Παπαδόπουλος, Καθηγητής Πλαστικής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Α. Συγγρός, 'Από το 1983 έως το 2010 χειρουργήθηκαν 1.176 ασθενείς με 1.199 μελανώματα. Από αυτούς οι 603 ήταν γυναίκες και οι 573 άνδρες. Οι περιοχές εμφάνισης του μελανώματος είναι:

• Κεφαλή και Τράχηλος 356
• Θώρακας 403
• 'Ανω άκρα 136
• Κάτω άκρα 254

Είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό το γεγονός οτι για 450 άτομα διαγνωσμένα απο μελάνωμα (ποσοστό που πλησιάζει στο 40%) από το σύνολο των 1176 χειρουργημένων δεν μάθαμε ποτέ τη μελλοντική τους εξέλιξη καθότι δεν επανήλθαν για παρακολούθηση, ωστόσο 629 ασθενείς (ποσοστό 54%) ελέγχονται σταθερά πάνω από ένα χρόνο. Τα τελευταία 27 χρόνια, οι ασθενείς που χειρουργήθηκαν και δεν είχαν κλείσει χρόνο από την εμφάνιση του μελανώματος ήταν 97, ενώ 44 έχασαν τη μάχη με τη ζωή'.

Το κακοήθες μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος και αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο του δέρματος διεθνώς, όντας υπεύθυνο σχεδόν για το 80% των θανάτων. Εκτιμάται ότι παγκοσμίως διαγιγνώσκονται περίπου 130.000 νέες περιπτώσεις μελανώματος κάθε χρόνο, εκ των οποίων σχεδόν το 80% είναι στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.

Όταν το μελάνωμα διαγνωσθεί νωρίς, είναι γενικά μια θεραπεύσιμη νόσος.

Ωστόσο, όταν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, είναι η πιο θανατηφόρα και η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος. Με τις θεραπευτικές επιλογές να είναι μέχρι σήμερα ελάχιστες και περιορισμένης αποτελεσματικότητας, ένα άτομο με μεταστατικό μελάνωμα έχει κατά μέσο όρο μικρό προσδόκιμο ζωής, το οποίο μετράται σε λίγους μήνες.

Το 2011 όμως αποτελεί χρονιά - ορόσημο γιατί είναι η πρώτη φορά, μετά από 30 χρόνια, που φαίνεται φως στο βάθος του τούνελ στη θεραπεία του μελανώματος. Οι εξελίξεις στο πεδίο της εξατομικευμένης θεραπείας προσφέρουν νέα αποτελεσματικά όπλα στην ιατρική κοινότητα και ελπίδες στους ασθενείς. Οι επιστήμονες έχουν πλέον στη διάθεσή τους νέα διαγνωστικά εργαλεία, με τα οποία μπορούν να κατατάξουν τους ασθενείς σε υποομάδες και στη συνέχεια να χορηγήσουν την κατάλληλη στοχευμένη θεραπεία.

Ο κος Δημήτριος Μπαφαλούκος, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθυντής Α' της Ογκολογικής Κλινικής Νοσοκομείου Metropolitan και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Μελανώματος δήλωσε, 'Η μεγάλη πρόοδος σήμερα οφείλεται στην αποσαφήνιση του μηχανισμού ενεργοποίησης της μεταστατικής οδού μέσω του μεταλλαγμένου BRAF. Η πρωτεΐνη BRAF είναι το βασικό στοιχείο του μονοπατιού RAS-RAF, το οποίο εμπλέκεται στη διαδικασία φυσιολογικής κυτταρικής ανάπτυξης και επιβίωσης. Ειδικότερα οι μεταλλάξεις που 'κλειδώνουν' την πρωτεΐνη BRAF σε μια ενεργή κατάσταση, ενδέχεται να προκαλούν υπερβολική σηματοδότηση του μονοπατιού, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτη κυτταρική ανάπτυξη και επιβίωση'.

Παράλληλα πρόσθεσε, 'Η βεμουραφενίμπη, ένα δια στόματος χορηγούμενο φάρμακο, έχει σχεδιαστεί ειδικά για να εμποδίζει τη δράση της μεταλλαγμένης πρωτεΐνης BRAF που εντοπίζεται περίπου στο 50% των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα και στο 8% των συμπαγών όγκων. Η βεμουραφενίμπη έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό θεραπευτικό κενό, καθώς βελτιώνει σημαντικά τη συνολική επιβίωση και την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία, στους ασθενείς που έχουν τη μετάλλαξη BRAF'.

Ταυτόχρονα, ένα υπό διερεύνηση διαγνωστικό τεστ κατέστησε εφικτή την ταχεία και ακριβή αναγνώριση των κατάλληλων ασθενών με θετικό στη μετάλλαξη BRAF μεταστατικό μελάνωμα. Ο συνδυασμός της στοχευμένης θεραπείας με το αντίστοιχο διαγνωστικό τεστ αποτελεί απτό παράδειγμα για το πώς η εξατομικευμένη θεραπεία αποτελεί πλέον πραγματικότητα για τους ασθενείς.

Τα ενθαρρυντικά αυτά νέα ανακοινώθηκαν στο Ετήσιο Συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας (ASCO), που διεξήχθη στο Σικάγο των ΗΠΑ (3-7 Ιουνίου 2011). Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της BRIM3, μιας κλινικής μελέτης φάσης ΙΙΙ, στην οποία συμμετείχαν 675 ασθενείς. Η μελέτη έδειξε ότι ο κίνδυνος θανάτου μειώθηκε κατά 63% στους ασθενείς που έλαβαν βεμουραφενίμπη, σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν χημειοθεραπεία. Επιπλέον, η βεμουραφενίμπη μείωσε σημαντικά τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου κατά 74%, σε σύγκριση με την κλασική θεραπεία.

Οι ερευνητές χαρακτήρισαν πολύ ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα της μελέτης καθώς, όπως επισήμαναν, η βεμουραφενίμπη όχι μόνο παρέτεινε τη ζωή και μείωσε τον κίνδυνο επιδείνωσης της νόσου, αλλά οδήγησε και σε σημαντική συρρίκνωση του όγκου. Σύμφωνα με τα δεδομένα της μελέτης, το ποσοστό των ασθενών που ανταποκρίθηκε στη θεραπεία με βεμουραφενίμπη και των οποίων ο όγκος συρρικνώθηκε ήταν περίπου 50% σε σχέση με μόλις 5% σε όσους έλαβαν χημειοθεραπεία. Αυτό συνιστά ένα σπουδαίο επίτευγμα στην αντιμετώπιση αυτής της τόσο θανατηφόρου νόσου και ανοίγει νέους ορίζοντες έρευνας για την καταπολέμησή της.

Στο ίδιο συνέδριο ανακοινώθηκαν και τα αποτελέσματα ενός άλλου φαρμάκου, της ιπιλιμουμάμπης, που ανήκει στην κατηγορία της ανοσοθεραπείας, γιατί η δράση του είναι να αδρανοποιεί τα CTL-4 μονοκλωνικά αντισώματα και να ενεργοποιεί έτσι το Τ-λεμφοκύτταρο που μπορεί να αποτελέσει το κύτταρο - φονιά για τους κακοήθεις όγκους. Σύμφωνα με τη μελέτη οι ασθενείς που έλαβαν ιπιλιμουμάμπη μαζί με χημειοθεραπεία είχαν συνολική επιβίωση 11,2 μήνες, ενώ αυτοί που πήραν χημειοθεραπεία μαζί με εικονικό φάρμακο 9,1 μήνες (διαφορά στατιστικά σημαντική).

Τώρα σχεδιάζεται μελέτη συνδυασμού των 2 παραπάνω φαρμάκων, ώστε να βελτιωθούν ακόμη περισσότερο τα αποτελέσματα και να αυξηθεί η επιβίωση των ασθενών. Σημειώνεται ότι ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) έχει δώσει έγκριση άδειας κυκλοφορίας και για τα 2 φάρμακα, ενώ η κυκλοφορία τους στην Ελλάδα αναμένεται μέσα στους επόμενους μήνες.

Το βέβαιο είναι ότι το μελάνωμα έχει μπει πλέον στην εποχή της μοριακής ογκολογίας και οι ελπίδες για μακροχρόνια επιβίωση, ακόμη και στη μεταστατική νόσο, είναι ορατές.

Η Διημερίδα έχει καθιερωθεί και πραγματοποιείται ανά δύο χρόνια από την Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Μελανώματος. Φέτος θα λάβει χώρα στη Θεσσαλονίκη στις 20 & 21 Ιανουαρίου 2012 στο Αμφιθέατρο του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου.

Πηγή