Έλεγχος της ποιότητας μαστογραφίας

 Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού εξασφαλίζει και την ίαση.
Ένα από τα βασικότερα εργαλεία στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι και η μαστογραφική απεικόνιση. Η μαστογραφική απεικόνιση πρέπει να εξασφαλίζει υψηλή ποιότητα εικόνας και χαμηλή δόση ακτινοβολίας.
Για να είναι υψηλής ποιότητας η μαστογραφία πρέπει να εξασφαλιστούν διάφοροι παράμετροι που έχουν σχέση τόσο με τον εξοπλισμό, όσο και με την εκπαίδευση του προσωπικού και να τηρείται ένα καθορισμένο και σαφές πρωτόκολλο ελέγχου της ποιότητας αυτής. Το πρωτόκολλο αυτό θα ελέγχει την λυχνία των ακτίνων Χ, τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά της δέσμης, τη μέτρηση της δόσης της ακτινοβολίας κατά την εξέταση και την ποιότητα της εικόνας. Ιδιαίτερα όταν η μαστογραφία είναι ψηφιακή πρέπει να ελέγχεται και η απόκριση του ψηφιακού ανιχνευτή, η τυχόν γεωμετρική παραμόρφωση της εικόνας και η επεξεργασία της εικόνας και αυτό γίνεται με ειδικά όργανα που έχει προσαρτημένα ο ψηφιακός μαστογράφος.
Τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής μαστογραφίας είναι πολλά σε σχέση με την  αναλογική. Κατ' αρχάς, η εξέταση σε ψηφιακό μαστογράφο διαρκεί σχεδόν το μισό χρόνο απ' ότι με το συμβατικό ή αναλογικό, αφού δεν μεσολαβεί η χρονοβόρα διαδικασία εμφάνισης των φιλμ. Επιπλέον, επιτυγχάνεται ανάλογα με το μαστό σημαντική μείωση της δόσης της ακτινοβολίας και λαμβάνονται εικόνες υψηλής ανάλυσης, που αυξάνουν τη διαγνωστική πληροφορία και συντελούν στη διάγνωση του καρκίνου σε πολύ πιο αρχικό στάδιο. Ταυτόχρονα, η ψηφιακά παραγόμενη εικόνα μπορεί να υποστεί επεξεργασία από το γιατρό, ενώ τα αποτελέσματά της αποθηκεύονται ηλεκτρονικά και διατηρούνται για πολλά χρόνια. Τέλος, παρέχει τη δυνατότητα χρήσης υπολογιστικά υποβοηθούμενης διάγνωσης (Computer Aided Diagnosis - CAD), ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στην υπηρεσία των ακτινολόγων.

---

Σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης η μονάδα διαγνωστικής απεικόνισης μαστού πρέπει να τηρεί τα παρακάτω:

- Πραγματοποίηση τουλάχιστον 1.000 μαστογραφιών κατ' έτος.
- Κατοχή ειδικού εξοπλισμού για διαγνωστική μαστογραφία και υπερηχογράφημα και κατάλληλες συνθήκες εμφάνισης.
- Τήρηση των φυσικοτεχνικών προδιαγραφών των κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Ο τεχνολόγος μαστού που πραγματοποιεί την μαστογραφία πρέπει να έχει τουλάχιστον 40 ώρες ειδικής εκπαίδευσης της τεχνικής για μαστογραφία και να λαμβάνει μέρος σε τμήματα αξιολόγησης της ποιότητας και σε ενημερωτικά σεμινάρια. 
- Πρόσληψη ενός εκπαιδευμένου ακτινολόγου με τουλάχιστον 60 ώρες ειδικής εκπαίδευσης και που θα διαβάζει τουλάχιστον 500 μαστογραφίες κατ' έτος.
Όλος ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για την μαστογραφία, όπως είναι η λυχνία του μαστογράφου, το σύστημα μεταφοράς της εικόνας, το εμφανιστήριο που εμφανίζεται το φιλμ και ο ίδιος ο εξοπλισμός ελέγχου της ποιότητας πρέπει να υποβάλλεται σε αυστηρό έλεγχο σχετικά με την διατήρηση της ποιότητας προτού χρησιμοποιηθεί και πρέπει να διατηρούνται τα βέλτιστα ποιοτικά επίπεδα εφόσον αυτός βρίσκεται σε λειτουργία.

---

Ο τακτικός έλεγχος της ποιότητας διεξάγεται για την εξασφάλιση:
- Της απόδοσης των εικόνων με τις όσο το δυνατόν περισσότερες διαγνωστικές πληροφορίες ώστε να ανιχνεύονται ακόμη και οι μικρότεροι όγκοι ή ανωμαλίες.
- Μιας σταθερής ποιότητας εικόνας η οποία θα συμφωνεί με εκείνη που έχει ληφθεί  σε άλλα κέντρα προληπτικού ελέγχου.
- Της δόσης της ακτινοβολίας που δέχεται μια γυναίκα να είναι όσο γίνεται σε χαμηλότερο επίπεδο.
Ορισμένες τακτικές μετρήσεις του ποιοτικού ελέγχου είναι δυνατό να διενεργούνται από το τοπικό προσωπικό, ενώ άλλες θα πρέπει να πραγματοποιούνται από ειδικά εκπαιδευμένους Ακτινοφυσικούς. Όλες οι μετρήσεις θα ακολουθούν ένα γραπτό πρωτόκολλο τηρώντας τις προδιαγραφές του προγράμματος εξασφάλισης της ποιότητας.

---

Τα κριτήρια για μια ποιοτική αξιολόγηση της εικόνας του μαστού είναι:
- Σωστή τοποθέτηση της συσκευής αυτόματης έκθεσης.
- Ενδεδειγμένη συμπίεση.
- Απουσία αναδίπλωσης του δέρματος, αντικειμένων που παρεμβάλλονται όπως οι ώμοι, artifact κίνησης, η απουσία άλλων αντικειμένων όπως είναι η σκόνη επάνω στην εικόνα.
- Σωστή αναγνώριση.
- Σωστή έκθεση.
- Σωστή τεχνική εμφάνισης του φιλμ.
- Συμμετρικές εικόνες.
Οι γυναίκες πριν αποφασίσουν που θα απευθυνθούν για την μαστογραφία τους θα πρέπει να έχουν διερευνήσει ότι στο κέντρο που εξετάζονται τηρούνται όλες οι ως άνω προϋποθέσεις καθώς έχει οριστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να τους παρέχονται οι καλύτερες δυνατές υπηρεσίες κατά την πρόληψη του καρκίνου του μαστού, στα πλαίσια ενός οργανωμένου συστήματος διασφάλισης της ποιότητας.
Πηγή