Υπολογιστές στην Ιατρική Απεικόνιση - Δίκτυα - PACS και Τηλε-ακτινολογία

ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΟ

1. Δίκτυα υπολογιστών

Επιτρέπουν τη μεταφορά πληροφοριών μεταξύ δύο ή περισσοτέρων τερματικών.

Επιτρέπουν στους υπολογιστές να μοιράζονται από κοινού περιφερειακές μονάδες, όπως εκτυπωτές, σαρωτές ή laser συσκευές λήψης.

Στηρίζουν υπηρεσίες:

• ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), 
• μεταφοράς ηλεκτρονικών φακέλων 
• και αξιοποίησης απομακρυσμένων τερματικών

Τα  δίκτυα διακρίνονται σε : 

• τοπικά (local area) και 
• ευρείας περιοχής (wide area)

Τα τοπικά δίκτυα (LAN -local area network- ή extended LAN) αφορούν και συνδέουν τους υπολογιστές μέσα σε ένα εργαστήριο ή το πολύ σε ένα νοσοκομείο, ενώ τα δίκτυα ευρείας περιοχής (WAN wide area network) συνδέουν υπολογιστές που απέχουν μεταξύ τους μεγάλες αποστάσεις.

Ένας υπολογιστής μπορεί να ανήκει σε WAN χωρίς απαραίτητα να ανήκει σε LAN

Όμως συνήθως κάθε WAN αποτελείται από πολλά LAN. 

Το μεγαλύτερο -- πιο ευρύ-- WAN είναι το INTERNET!

1.1. Τοπικό Δίκτυο - LAN (Local Area Network) (απλό ή εκτεταμένο)

Μορφή: αστέρας, κύκλος, δίαυλος

Χρησιμοποιεί repeaters και bridges

Πρότυπο: κυρίως το internet ακολουθεί το 

TCP/IP = transmission control protocol (τεμαχίζει τις πληροφορίες σε πακέτα) / internet protocol (δρομολογεί τις πληροφορίες προς τον προορισμό)

Μέσο: καλώδιο, οπτικές ίνες, αέρας

Ethernet:   

• διαμοιρασμένο bandwidth
• switched – full duplex
• 10, 100, 1000 και 10.000 Mbps

ATM: asynchronous transfer mode (γρήγορη μεταφορά μικρών πακέτων ομοιόμορφου μεγέθους)

SONET: synchronous optical network

1.2. Δίκτυο Ευρείας Περιοχής - WAN (Wide Area Network)

Επικοινωνία σε μεγάλες αποστάσεις

Χρησιμοποιεί routers

Οι σύνδεσμοι παρέχονται από εταιρείες τηλεπικοινωνιών

(A)DSL: (asymmetric) digital subscriber line (1500 kbps)

ISDN: integrated services digital network (128 kbps) (προσαρμογέας τερματικού και όχι modem !!)

ISP: internet service provider

OC: optical carrier (μεταφορά με οπτικές ίνες για μεγαλύτερες ταχύτητες)

URL universal resource locator: σειρά χαρακτήρων που εισάγεται από το χρήστη, για να δεχτεί υπηρεσία από άλλον υπολογιστή μέσω internet

Π.χ.: http:// (το πρωτόκολλο) www (world wide web).ucdmc.ucdavis.edu/ (ο άλλος υπολογιστής) physics/text (τόπος της πληροφορίας)

www: το γρηγορότερα αναπτυσσόμενο μέρος του internet. Αποτελείται από servers (συνδεδεμένους στο internet), όπου υπάρχουν αποθηκευμένα έγγραφα (web pages), γραμμένα στη γλώσσα HTML (hypertext markup language). Τα έγγραφα αυτά μπορούν με τη σειρά τους να περιέχουν διάφορα URLs.

1.3. Δομή και λειτουργία των δικτύων

Οι «δομικοί λίθοι» των δικτύων είναι και υλικό (hardware) και λογισμικό (software)

Tα καλώδια μεταφοράς της πληροφορίας από έναν υπολογιστή σε έναν άλλο μπορεί να είναι 

• ομοαξονικά (coaxial) 
• απλά χαλκού ή
• οπτικές ίνες, 
• συχνά όμως παρεμβαίνουν και μικροκύματα 
• ή/και συνδέσεις μέσω δορυφόρου (ενσύρματες ή ασύρματες συνδέσεις)

Τα ομοαξονικά και τα καλώδια χαλκού μεταφέρουν ηλεκτρικά σήματα,  ενώ οι οπτικές ίνες (από γυαλί ή πλαστικό) μεταφέρουν οπτικά σήματα που παράγονται από laser ή διόδους εκπομπής φωτός

Τα οπτικά σήματα στηρίζονται σε πιο ακριβή τεχνολογία, αλλά είναι απαλλαγμένα από ηλεκτρικά παράσιτα και ηλεκτρικές παρεμβολές

Ο ρυθμός μεταφοράς των δεδομένων σε ένα δίκτυο μετριέται σε:

• mega bits ανά δευτερόλεπτο (10⁶ bps = 1Mbps) ή 
• giga bits ανά δευτερόλεπτο (10⁹ bps = 1Gbps)

και δεν πρέπει να συγχέεται με το ρυθμό μεταφοράς των δεδομένων από έναν χώρο του υπολογιστή σε έναν άλλο ή σε μαγνητικές ή οπτικές δισκέτες: 

• mega bytes per sec – MBps ή 
• giga bytes per sec – GBps

(υπενθύμιση: 1 byte = 8 bits)

Ο μέγιστος ρυθμός μεταφοράς δεδομένων σε μια επικοινωνία συχνά καλείται: «bandwidth».

Στην πράξη όμως ο ρυθμός μεταφοράς (throughput) παραμένει μικρότερος του μεγίστου, λόγω ατελειών σε σημεία του software  ή του hardware.

Στα περισσότερα δίκτυα, ομάδες υπολογιστών μοιράζονται τους δρόμους επικοινωνίας.

Τα πρωτόκολλα των δικτύων διευκολύνουν αυτή την «κοινοκτημοσύνη» διαιρώντας την πληροφορία σε πακέτα! 

Μερικά πρωτόκολλα επιτρέπουν τη μεταφορά πακέτων μεταβλητού μεγέθους, ενώ άλλα επιτρέπουν τη μεταφορά μόνον πακέτων συγκεκριμένου μεγέθους.

Κάθε πακέτο περιέχει πληροφορία που ταυτοποιεί τον προορισμό του και συχνά περιέχει πληροφορίες και για τον αποστολέα.

Ο υπολογιστής – προορισμός ενώνει τα πακέτα φτιάχνοντας την αρχική πληροφορία και μπορεί να απαιτήσει επαναμετάδοση, εάν διαπιστώσει χαμένα ή χαλασμένα πακέτα.

Τα μεγάλα δίκτυα συχνά περιέχουν «έξυπνους διακόπτες» (switches) που υποβοηθούν τα πακέτα στο πέρασμά τους από το ένα τμήμα του δικτύου στο επόμενο ή ακόμη και μεταξύ δύο δικτύων.

Κάθε συσκευή σε ένα δίκτυο, είτε είναι υπολογιστής είτε διακόπτης, λέγεται κόμβος (node) και επικοινωνούν μεταξύ τους με τους συνδέσμους (links).

Κάθε υπολογιστής συνδέεται στο δίκτυο με ένα προσαρμογέα δικτύου (network adapter), που λέγεται και network interface card, μια κάρτα επέκτασης της πύλης εισόδου/εξόδου I/O του υπολογιστή.

Κάθε σύνδεσμος – επαφή (interface) μεταξύ ενός κόμβου και του δικτύου, ταυτοποιείται με έναν μοναδικό αριθμό που  καλείται ηλεκτρονική διεύθυνση δικτύου (network address).

Κάθε υπολογιστής συνήθως έχει μόνο έναν σύνδεσμο – επαφή, αλλά ένας διακόπτης (switching device) που συνδέει δύο ή περισσότερα δίκτυα μπορεί να έχει μια διεύθυνση σε κάθε δίκτυο.

Σήμερα σε πολλά μικρά LAN, οι υπολογιστές συνδέονται μεταξύ τους απ’ ευθείας, που σημαίνει ότι όλα τα πακέτα φτάνουν σε όλους του υπολογιστές.

Σε μεγαλύτερα όμως δίκτυα αυτό θα προκαλούσε συμφόρηση και κρίθηκε απαραίτητη η χρήση των διακοπτών για πακέτα (packet switching).

Βοηθητικά εξαρτήματα του δικτύου (bridges – γέφυρες, switches – έξυπνοι διακόπτες, routers - δρομολογητές) αποθηκεύουν προσωρινά τα πακέτα, διαβάζουν τη διεύθυνση προορισμού και τα στέλνουν προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Σε πολύ μεγάλα δίκτυα τα πακέτα μιας ομάδας δεδομένων μπορεί να ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους και να φτάσουν στον προορισμό τους με ανακατεμένη σειρά.

Τα πρωτόκολλα του δικτύου περιγράφουν μεθόδους επικοινωνίας και κυκλοφορίας των δεδομένων στο δίκτυο.

Το υλικό (hardware) και το λογισμικό (software) πρέπει να ταιριάζουν, να είναι συμβατά, με το πρωτόκολλο επικοινωνίας.

Ο όρος server αναφέρεται σε έναν υπολογιστή στο δίκτυο, που παρέχει μια ΥΠΗΡΕΣΙΑ στους άλλους υπολογιστές του δικτύου.

Ένας υπολογιστής με μια σειρά μαγνητικών δίσκων που παρέχει χώρο αποθήκευσης αρχείων για άλλους υπολογιστές, λέγεται «file server».

Υπάρχουν ακόμη servers εκτύπωσης, servers εφαρμογής, servers βάσης δεδομένων, servers ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, servers διαδικτύου και άλλοι.

2. PACS (Picture Archiving and Communications Systems)

Το PACS είναι ένα σύστημα με στόχο να αρχειοθετεί, διαχειρίζεται, διανέμει και αποθηκεύει ιατρικές εικόνες και δεδομένα (που συχνά έχουν μεγάλο όγκο), με τρόπο ώστε ηπρόσβαση σε αυτά, μέσα σε κατάλληλα διαμορφωμένο δίκτυο, από εξουσιοδοτημένα τερματικά, να είναι βατή.

Η αξιοπιστία και η απλότητα αυτής της λειτουργίας εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, που ξεκινούν από εξειδικευμένα εξαρτήματα υπολογιστών και δικτύων (hardware) και φτάνουν στην ανάπτυξη έξυπνων και ευέλικτων προγραμμάτων υπολογιστών (software).

Οι εικόνες με τη βοήθεια του συστήματος PACS μπορούν να προβληθούν σε ηλεκτρονικές συσκευές (οθόνες) όπως:

• σωλήνες καθοδικών ακτίνων (CRT – Cathode ray tube) 
• ή σε flat panel

Είναι επίσης εφικτό να καταγραφούν, με video ή laser camera, σε φωτογραφικό φιλμ που μετά τη χημική επεξεργασία μπορεί να προβληθούν σε κατάλληλες οθόνες.

Όπου χρειαστεί, η ψηφιακή εικόνα μετατρέπεται σε αναλογική με ένα DAC (digital to analog converter).

2.1. PACS και Τηλε-ακτινολογία

PACS: Picture archiving and communications systems

Πρότυπα:  

• ACR για τηλε-ακτινολογία
• DICOM (digital imaging and communications in medicine)

Αφορούν δίκτυα για μεταφορά εικόνας και δεδομένων.

Παρεμβαίνουν: 

• στην πρόσληψη των δεδομένων για τη δημιουργία ψηφιακών εικόνων
• στην αποθήκευσή τους
• στην παρουσίασή τους για ερμηνεία και γνωμάτευση

Το PACS είναι ένα σύστημα για την αποθήκευση, διαχείριση και διανομή ακτινολογικών εικόνων.

Τηλε-Ακτινολογία είναι η Ακτινολογία η εξοπλισμένη με τη δυνατότητα μεταφοράς αυτών των εικόνων σε πολλά τερματικά της νοσοκομειακής (συνήθως) μονάδας, και μάλιστα σε τερματικά που μπορεί να είναι αρκετά απομακρυσμένα από το ακτινολογικό μηχάνημα.

Το σύστημα PACS και η Τηλε-Ακτινολογία συνδέονται πολύ στενά, δεν έχουν όμως την αποκλειστικότητα χρήσης το καθένα για το άλλο.

Όταν «συνεργάζονται» ο στόχος είναι να παρέχουν την όσο το δυνατόν καταλληλότερη εικόνα στο χρήστη του τερματικού, συνήθως τον διαγνώστη ακτινολόγο.

Το σύστημα PACS διαφέρει σημαντικά σε μέγεθος και σε ειδικότερο στόχο από Νοσοκομείο σε Νοσοκομείο και από Κλινική σε Κλινική.

Μπορεί να είναι σε αποκλειστική χρήση μιας μονάδας Πυρηνικής Ιατρικής ή του τμήματος Υπερήχων.

Μπορεί να εμπεριέχει και τις μονάδες Επεμβατικής Ακτινολογίας, Μαγνητικού Συντονισμού ή /και  Αξονικής Τομογραφίας.

Μπορεί επίσης, να εμπεριέχει αντίστοιχες μονάδες πολλών Ιατρικών Κέντρων.

Μπορεί να επεκτείνεται και στις μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Άμεσης επέμβασης, ή και Παθολογίας.

Για την εύρυθμη λειτουργία του PACS (αποφυγή συμφορήσεων) συστήνεται να συνδέονται πιο στενά μεταξύ τους τα μέρη ενός δικτύου που ανταλλάσσουν συχνά εικόνες και σχετικά δεδομένα.

Η Τηλε – Ακτινολογία μπορεί να παρέχει την πρόσβαση και επικοινωνία μικρών ιατρικών κέντρων σε μεγάλες Ακτινολογικές Κλινικές και σε ειδικούς ακτινολόγους.

Θα πρέπει βέβαια, το μικρό ιατρικό κέντρο, να είναι εφοδιασμένο τουλάχιστον με ψηφιοποιητές ακτινογραφιών και να υπάρχει ειδική γραμμή επικοινωνίας με την Κεντρική Μονάδα, όπου οι εικόνες θα εμφανίζονται σε συγκεκριμένα τερματικά.

Η Τηλε- Ακτινολογία επιτρέπει επιπλέον την πρόσβαση στις ψηφιακές εικόνες, ενός ειδικού ακτινολόγου που επιθυμεί να τις μελετήσεις στο σπίτι του.

Αυτό, βέβαια, απαιτεί να έχει στο σπίτι του ο ακτινολόγος ένα κατάλληλο σύστημα  για την προβολή  και επεξεργασία της ψηφιακής ακτινογραφίας, με σύνδεση:

• ISDN (Integrated Services Digital Network) 
• ή DSL (Digital Subscriber Lines) 

που προμηθεύει η τοπική εταιρεία τηλεπικοινωνιών.

Η Ακτινολογική Κλινική θα πρέπει από τη μεριά της να είναι συνδεδεμένη με συμβατό σύστημα επικοινωνίας.

Αλλά, για να είναι αποδεκτό σήμερα ένα σύστημα PACS θα πρέπει να προσαρμοστεί – συμμορφωθεί με τις αρχές ενός νεότερου συστήματος – πρωτοκόλλου (standard): 

του DICOM [(Digital Imaging Communications in Medicine) «Πρότυπο μεταφοράς ιατρικών ψηφιακών εικόνων»]. Πρόκειται για ομάδα πρωτοκόλλων που θέτουν κανόνες:

• στην ψηφιακή απεικόνιση (ανάκτηση και διαμόρφωση εικόνων και σχετιζομένων πληροφοριών από απεικονιστικά μηχανήματα με προτυποποιημένο τρόπο)
• και την «κυκλοφορία» της από τις πηγές παραγωγής (λήψης) (απεικονιστικά συστήματα) στα τερματικά μιας ιατρικής μονάδας.

Στο παρελθόν, οι κατασκευαστές απεικονιστικών μηχανημάτων, εφάρμοζαν «ατομικά» πρωτόκολλα καταγραφής δεδομένων και εικόνων κατά την εξέταση, απαγορεύονταςέτσι ουσιαστικά τη μεταφορά, αποθήκευση και προβολή των εικόνων διαφορετικών κατασκευαστών σε ένα σύστημα δικτύου PACS.

To πρόβλημα λύθηκε με την παρέμβαση της ACR (American College of Radiology) και της ΝΕΜΑ (National Electrical Manufacturers’ Association) http://medical.nema.org/, που επιχορήγησαν τη δημιουργία ενός κοινού πρωτοκόλλου, το οποίο και ονομάστηκε DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine).

2.2. Πρότυπο ACR

Η τηλε-ακτινολογία είναι εξοπλισμένη με σύστημα μεταφοράς των εικόνων σε απομακρυσμένα δωμάτια από αυτό στο οποίο δημιουργούνται, και σύστημα επιστροφής της ιατρικής αναφοράς (medical report).

Το πρότυπο ACR πρωτοδημοσιεύτηκε το 1994 και ακολούθησαν βελτιωμένες «εκδόσεις» το 1996, 1998, 2002.

Το πρότυπο ACR περιγράφει: 

• τα προσόντα που πρέπει να έχει το προσωπικό κάθε εμπλεκόμενης ειδικότητας
• τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εξοπλισμού
• τις συνθήκες και προϋποθέσεις αδειοδότησης και πιστοποίησης
• την περιοδικότητα και το είδος των ελέγχων καλής λειτουργίας
• τη διαχείριση των δεδομένων των ψηφιακών εικόνων (παρέχει τα χαρακτηριστικά και διαχωρίζει τις εικόνες αναλόγως της επιφάνειάς τους) 

large matrix images (CT, projection film)

• spatial resolution > 2.5 lp/mm στην είσοδο του ανιχνευτή
• βάθος > 10 bits / pixel

 π.χ. chest radiography 35*43 cm²:

vertical lines = 35cm * 2.5 lp/mm * 2 l/lp = 1750 lines

horizontal lines = 43cm * 2.5 lp/mm * 2 l/lp = 2150 lines

άρα pixel format > 1750 * 2150 (με pixel size = 200 μm περίπου).

2.3 Πρότυπο DICOM

Προσφέρει λύσεις με:

• σαφείς ορισμούς των χρησιμοποιούμενων όρων
• τυποποίηση της ψηφιακής εικόνας
• περιγραφή των δυνατοτήτων διασύνδεσης
• καθορισμό προδιαγραφών για μεταφορά εικόνας
• περιγραφή προσυμφωνημένων κανόνων επικοινωνίας
• έγγραφη συμφωνία από όσους αποδέχονται και υιοθετούν το πρότυπο

Κυριάρχησε στη μεταφορά των ιατρικών εικόνων.

Έχει ενσωματώσει τις απαιτήσεις των ήδη υπαρχόντων δικτύων.

Πρόκειται για χιλιάδες σελίδες παρόλο που περιορίζεται στις απολύτως απαραίτητες διευκρινίσεις.

Παρέχει κανόνες για ανταλλαγή δεδομένων και σωστή επικοινωνία μεταξύ: μηχανημάτων, υπολογιστών και νοσοκομείων, σύμφωνα με οδηγίες της National Electronic Manufacturer’s Association, NEMA http://medical.nema.org/

Οι κανόνες αυτοί παρέχουν τη δυνατότητα αμφίδρομης επικοινωνίας που:

• ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο των «συγκρούσεων» 
• βοηθά-προωθεί τη δυνατότητα εξέλιξης και αναβάθμισης του συστήματος

Η επικοινωνία στο DICOM λειτουργεί σε τέσσερα επίπεδα:

• προετοιμασία (π.χ. έλεγχος ότι υπάρχει ανοικτός δρόμος)
• διαχείριση δεδομένων για ασθενή και εξέταση
• ποιότητα εικόνας (επεξεργασία)
• ασφάλεια πρόσβασης

Το DICOM διευκολύνει τη διαχείριση και διανομή των ψηφιακών εικόνων και των δεδομένων που τα συνοδεύουν, μέσα στο δίκτυο.

Το πρωτόκολλο DICOM διαχωρίζει τα δεδομένα σε 3 κύρια αντικείμενα, (το καθένα με τη δική του φόρμα - μορφή): 

• ασθενείς, 
• μελέτες, 
• εικόνες

Το DICOM επίσης, επιτρέπει μόνο πρότυπες (standard) υπηρεσίες που πιθανόν να ζητηθούν, όσον αφορά τα πιο πάνω αναφερόμενα αντικείμενα: 

• βρες (find), 
• μετέφερε (move), 
• αποθήκευσε (store) και 
• πάρε (get)

Στο DICOM περιγράφονται και κωδικοποιούνται και τα απεικονιστικά μηχανήματα ανάλογα με τη χρήση τους (καρδιολογικών εξετάσεων, μαστογραφίας, υπερήχων).

2.4. PACS και δυνατότητες

Σήμερα, τα περισσότερα «προϊόντα» των κατασκευαστών απεικονιστικών μηχανημάτων και συστημάτων PACS «υπακούουν» στις απαιτήσεις DICOM  και μάλιστα συνυποβάλλουν επίσημη δήλωση με διευκρινίσεις με ποια ακριβώς σημεία του πρωτοκόλλου DICOM είναι εναρμονισμένα.

Στην πράξη, βέβαια, η ταυτόχρονη υποστήριξη υπηρεσιών του DICOM, από δύο διαφορετικά μηχανήματα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τα δύο αυτά μηχανήματα μπορούν να συνεργαστούν στο ίδιο δίκτυο.

Πριν την παραλαβή κάθε μηχανήματος, πρέπει να γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος στη συμβατότητα με το σύστημα επικοινωνίας.

Μετά τη σωστή εναρμόνιση (στο πρότυπο DICOM), ο «κατασκευαστής» των PACS θα πρέπει να «κτίσει» το έργο του με πολλή προσοχή, ώστε να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε απαιτήσεις των χειριστών.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στους «κόμβους» των λεωφόρων επικοινωνίας του δικτύου, που συνδέουν τους «τόπους» δημιουργίας των ψηφιακών εικόνων και δεδομένων, με τους «τόπους» αναζήτησης και επεξεργασίας αυτών.

Το PACS είναι ένα πολυσύνθετο, κατανεμημένο, ηλεκτρονικό σύστημα και κάθε κόμβος έχει το δικό του ρόλο στη ροή των εικόνων.

Το σύστημα PACS δημιουργήθηκε πριν μερικές δεκαετίες, όταν ακόμη δεν υπήρχε η ψηφιακή εικόνα.

Η αναλογική όμως εικόνα (film) έθετε (και θέτει) περιορισμούς στη διαθεσιμότητα, πρόσβαση, μεταφορά και αρχειοθέτησή της στο σύστημα.

Τα τελευταία χρόνια η εξέλιξή του PACS ήταν ραγδαία, βασισμένη στην ψηφιακή τεχνολογία και τη σημαντική πτώση τιμών αφενός και αφετέρου στην βελτίωση των δυνατοτήτων:

• στα δίκτυα υπολογιστών, 
• στα αποθηκευτικά μέσα και 
• στις μονάδες εμφάνισης των εικόνων και των δεδομένων που τις συνοδεύουν.

Τώρα πια, το σύστημα PACS μπορεί:

• να αναπαραγάγει ψηφιακές εικόνες ταυτόχρονα σε πολλά τερματικά, π.χ. σε αυτό του ακτινολόγου και σε αυτό του παθολόγου του υπεύθυνου για το συγκεκριμένο ασθενή
• να κρατήσει πολλές εικόνες αποθηκευμένες για μεγάλο χρονικό διάστημα
• να δημιουργήσει ένα “filmless” περιβάλλον, όπου «η απώλεια ακτινογραφιών», ένα από τα κυριότερα προβλήματα στα μεγάλα Νοσοκομεία, τείνει πλέον να εκλείψει
• να βοηθήσει τα απομακρυσμένα αγροτικά ιατρικά κέντρα να επικοινωνούν με νοσοκομεία των μεγάλων πόλεων, να στέλνουν ακτινογραφίες, να ανταλλάσσουν γνώμες και πληροφορίες, που στηρίζουν τη σωστή διάγνωση και τρόπο θεραπείας

Το σύστημα PACS ελέγχει:

• interfaces:

• απεικονιστικών συσκευών, που παράγουν  ψηφιακές εικόνες (και ψηφιοποιητών)
• ψηφιακών συσκευών αποθήκευσης εικόνων 
• τερματικών μονάδων με πολλές οθόνες 

• και το δίκτυο των υπολογιστών, που συνδέει όλες αυτές τις συσκευές.

Το σύστημα PACS εμπεριέχει:

• ένα εξειδικευμένο λογισμικό διαχείρισης βάσεων δεδομένων, ώστε να υπάρχει δυνατότητα καταχώρησης και εντοπισμού των εικόνων 
• και ένα εξειδικευμένο λογισμικό που να δίνει τη δυνατότητα στο διαγνώστη ακτινολόγο να διαλέγει και να επεξεργάζεται τις εικόνες.

Είναι ακόμη εφικτή και χρήσιμη η δυνατότητα που προσφέρει το σύστημα PACS για

• πολλαπλή πρόσβαση και 
• δυνατότητα σύνδεσης με άλλα δίκτυα, όπως το πληροφοριακό σύστημα Νοσοκομείου (HIS – hospital information system) και το πληροφοριακό σύστημα της ακτινολογίας (RIS – radiology information system)

Το RIS χρησιμοποιείται κυρίως 

• για εντολές και προγραμματισμό εξετάσεων, 
• για διατήρηση του αρχείου των ασθενών, 
• για περιγραφές, 
• ιατρικές αναφορές και 
• ετοιμασία λογαριασμού

Συνήθως το RIS  είναι μέρος του ΗIS ή περιλαμβάνεται μέσα στο PACS και δεν είναι αυτόνομο, για να αποφεύγονται οι είσοδοι των ίδιων δεδομένων περισσότερο από μιαφορά.

Το PACS και το RIS πρέπει να παρέχουν στο χειριστήριο του υπεύθυνου των απεικονιστικών μηχανημάτων σειρά δεδομένων σχετικών με την περιγραφή του εξεταζόμενου και των αιτούμενων εξετάσεων, ώστε κάθε μελέτη – εικόνα – προβολή να συνοδεύεται απαραίτητα από όλα τα στοιχεία, για μια σωστή ταυτοποίηση

Ένα απλό παράδειγμα που μπορεί να δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα, είναι ο τρόπος καταγραφής του ονόματος του ασθενή. 

Το σύστημα RIS ή ΗIS θα πρέπει να μην αφήνει ο ασθενής Γιάννης Δελαπόρτας να καταχωρηθεί με περισσότερο από έναν τρόπο: 

• π.χ. Ιωάννης Δελαπόρτας και όχι Γιάννης Δελαπόρτας 
• ή Ι. Δελαπόρτας ή Δελαπόρτας Γιάννης κλπ. 

Και μόνον αυτό το φίλτρο θα διευκολύνει την αναζήτηση παλαιότερων εξετάσεων για άμεση σύγκριση με τη νεότερη, όπως και την ανάκληση  εξετάσεων άλλου τμήματος για τον ίδιο ασθενή για παράλληλη μελέτη.

Στο σύστημα PACS συνήθως «κυκλοφορεί» μια «περίληψη» των εξετάσεων του κάθε ασθενή, για λόγους αποφυγής μεγάλου φόρτου στο δίκτυο.

Υπάρχει όμως η δυνατότητα να δοθεί στον ενδιαφερόμενο (πχ. υπεύθυνος παθολόγος) αναλυτικότερη αναφορά, εφόσον το ζητήσει.

2.5. Ψηφιακή Αποθήκευση Εικόνων στο σύστημα PACS

Στο σύστημα PACS η αποθήκευση των εικόνων γίνεται συνήθως με «ιεραρχικές» μεθόδους, όπου 

• οι πιο πρόσφατες εικόνες είναι διαθέσιμες σε σειρές μαγνητικών σκληρών δίσκων 
• και υπάρχει συνεχής μεταφορά των παλαιότερων εικόνων σε μικρότερης ταχύτητας αλλά μεγαλύτερης χωρητικότητας μέσα αποθήκευσης, όπως οι οπτικοί δίσκοι και οι μαγνητικές ταινίες.

Η απαιτούμενη συνολική χωρητικότητα των δεδομένων μιας μονάδας εξαρτάται

• από το σύστημα PACS που διαθέτει 
• και από το φόρτο εργασίας. 

Για παράδειγμα ένα τμήμα πυρηνικής ιατρικής μεσαίου μεγέθους (για τα αμερικάνικα δεδομένα) «παράγει» μερικά gigabytes (10⁹) εικόνων το χρόνο.

Ένας μόνο μαγνητικός δίσκος μεγάλης χωρητικότητας και λίγοι επανεγγραφόμενοι οπτικοί δίσκοι θεωρούνται αρκετοί).

Όμως ένα τμήμα ακτινολογίας και πάλι μεσαίου μεγέθους, με CT, MRI, ψηφιακό ακτινογράφο, μπορεί να παράγει μερικά terabytes (10¹²) το χρόνο, όπως και ένα τμήμα καρδιακού καθετηριασμού – επεμβατικής καρδιολογίας.

Υπάρχει η αποθήκευση «on line», που χρησιμοποιεί μαγνητικούς δίσκους και παρέχει άμεση πρόσβαση στα αρχεία. 

Η αποθήκευση μπορεί να είναι «near – line» που αναφέρεται σε «jukeboxes» οπτικών δίσκων (πιο γρήγοροι) ή μαγνητικών ταινιών (πιο φθηνές) και η πρόσβαση απαιτεί περίπου 1 λεπτό, χωρίς παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα.

Η αποθήκευση «off – line» χρησιμοποιεί επίσης οπτικούς δίσκους ή μαγνητικές κασέτες τοποθετημένες σε ράφια. Η ανθρώπινη παρέμβαση εδώ, είναι απαραίτητη.

Η αποθήκευση μπορεί να γίνει σε έναν υπολογιστή (storage server) ή μπορεί να κατανεμηθεί σε περισσότερους, μέσα στο δίκτυο.

2.6. Πλεονεκτήματα των PACS

• άμεση πρόσβαση σε πλήθος εικόνων, από πολλούς χρήστες (επιτάχυνση της κλινικής διαδικασίας).
• δυνατότητα επεξεργασίας της εικόνας και σύγκρισής της με παλαιότερες.
• μείωση της απώλειας εξετάσεων-φιλμ.
• μείωση χώρου αποθήκευσης των εξετάσεων-αναφορών (πρώην film).
• δυνατότητα διάγνωσης με τη βοήθεια λογισμικού.

2.7. Μειονεκτήματα των PACS

• συχνή ανανέωση εξοπλισμού (κυρίως του βοηθητικού) (εκτός από την πρώτη «μεγάλη» αλλαγή).
• ανάγκη συνεχούς παρουσίας τεχνικού προσωπικού υποστήριξης του συστήματος .
• χαμηλότερο δυναμικό εύρος σε σχέση με το φιλμ.
• και χειρότερη διακριτική ικανότητα στην οθόνη σε σχέση με το φιλμ (κάτω από ορισμένες συνθήκες).
• χρόνος προσαρμογής των ακτινολόγων στη νέα τεχνολογία.
• ασφάλεια και αξιοπιστία (πιθανή πρόσβαση μη εξουσιοδοτημένων ατόμων).

2.8. Ασφάλεια στο PACS

Για την καλύτερη δυνατόν ασφάλεια σε σύστημα PACS, απαιτούνται τουλάχιστον:

• ασφαλές περιβάλλον
• αυτόματο back up σε περίπτωση φωτιάς, πλημμύρας, διακοπής ρεύματος
• προστασία από κλοπή ή υποκλοπή
• εμπιστευτικότητα στην μεταφορά πληροφοριών
• εγγυημένη προστασία των δεδομένων
• ασφαλείς δοκιμές και βελτιώσεις
• μόνιμη επισήμανση των εικόνων με δεδομένα που τη συνοδεύουν 

Πηγή

Read More

Μία συστηματική ανασκόπηση για την ογκολογική ασφάλεια της αυτόλογης μεταφοράς λίπους σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού

Τα προβλήματα αποκατάστασης αισθητικών παραμορφώσεων μετά από μαστεκτομή ή από επεμβάσεις διατήρησης του μαστού συνεχίζουν να αναζητούν την καλύτερη δυνατή λύση, η οποία εκτός των άλλων θα πρέπει να μην επηρεάζει προς το χειρότερο τη συχνότητα εμφάνισης τοπικο-περιοχικής υποτροπής.
Η αυτόλογη μεταφορά λιπώδους ιστού (autologous lipoaspirate grafting) είναι μία από τις μεθόδους διόρθωσης αισθητικών προβλημάτων που απέκτησε αρκετή διάδοση τα τελευταία χρόνια, η ασφάλεια της οποίας, όμως, συνεχίζει να συζητείται. Για να διαφωτίσουν καλύτερα αυτή την παράμετρο, ερευνητές από την Ολλανδία  αναζήτησαν σε βάσεις δεδομένων σχετικές μελέτες. Τα αποτελέσματα τους τα δημοσίευσαν σε άρθρο στο περιοδικό Annals of Surgical Oncology. Από την έρευνα τους εντόπισαν μόνο μία μεγάλη πολυκεντρική αναδρομική μελέτη από την οποία προέκυπτε ένα ποσοστό τοπικής υποτροπής μετά από την λιπομεταφορά σε μαστεκτομή 1,35 και για επεμβάσεις διατήρησης μαστού 2,19.
Άλλες 2 μελέτες  είχαν μικρό αριθμό ασθενών και σύντομο χρόνο παρακολούθησης.
Δεν υπήρξε καμία προοπτική τυχαιοποιημένη μελέτη.
Οι συγγραφείς στο συμπέρασμα τους τονίζουν ότι παρόλο που οι πρώτες αναφορές για τη συχνότητα τοπικής υποτροπής μετά λιπομεταφορά δεν είναι ικανές για εξαγωγή συμπερασμάτων, προσφέρουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Παραμένει ασαφές το κατά πόσο η λιπομεταφορά προωθεί την τοπικό-περιοχική υποτροπή, γι΄αυτό και θα πρέπει να γίνουν μεγάλες προοπτικές μελέτες με μακροχρόνια παρακολούθηση των ασθενών.
Πηγή

Read More

Εγκριση θεραπείας στην Ευρώπη για προχωρημένο καρκίνο του μαστού

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το everolimus για τη θεραπεία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με HR+/HER2- (ορμονοθετικό, αρνητικό στους υποδοχείς 2 ανθρώπινου επιδερμικού αυξητικού παράγοντα) καρκίνο του μαστού προχωρημένου σταδίου, σε συνδυασμό με εξεμεστάνη.

Πιο συγκεκριμένα, η έγκριση αφορά σε γυναίκες χωρίς συμπτωματικές σπλαχνικές μεταστάσεις κατόπιν υποτροπής ή εξέλιξης της νόσου μετά από θεραπεία με αναστολείς αρωματάσης. Η έγκριση βασίστηκε στα αποτελέσματα της μελέτης BOLERO-2, μία πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη, διπλά-τυφλή μελέτη Φάσης III, η οποία διεξήχθη σε 189 κέντρα παγκοσμίως και όπου συμμετείχαν 724 ασθενείς.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το everolimus, σε συνδυασμό με την εξεμεστάνη, υπερδιπλασίασε την επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου στους 11 μήνες έναντι 4,1.

«Το everolimus βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της ορμονοθεραπείας, αυξάνοντας σημαντικά το χρόνο χωρίς εξέλιξη της νόσου,» δηλώνει ο Δρ. Jose Baselga, Διευθυντής Αιματολογίας και Ογκολογίας στο Massachusetts General Hospital και βασικός ερευνητής της μελέτης.

«Το everolimus είναι ο πρώτος αναστολέας της mTOR που εγκρίνεται σε αυτή τη νόσο, και μπορεί δυνητικά να επαναπροσδιορίσει την θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του μαστού.» Κάθε χρόνο, περίπου 220,000 γυναίκες στον κόσμο διαγιγνώσκονται με ορμονοθετικό προχωρημένο καρκίνο του μαστού.

Ο προχωρημένος καρκίνος του μαστού διαχωρίζεται σε μεταστατικό (σταδίου IV), όπου η νόσος έχει προχωρήσει σε άλλα όργανα, και σε τοπικά προχωρημένο (σταδίου III), όπου η νόσος έχει διεισδύσει στους λεμφαδένες ή στους ιστούς γύρο από το μαστό. Στις γυναίκες με μεταστατική νόσο ο μέσος χρόνος επιβίωσης εκτιμάται στους 18-36 μήνες, ενώ στις γυναίκες με προχωρημένη νόσο στα πέντε χρόνια περίπου.

Για τις γυναίκες αυτές, η ορμονοθεραπεία αποτελεί τη βασική θεραπευτική επιλογή, αλλά οι περισσότερες αναπτύσσουν αντίσταση στη θεραπεία, που οφείλεται στην υπερδιέγερση του μονοπατιού PI3K/AKT/mTOR. Το everolimus στοχεύει την πρωτεΐνη mTOR στα καρκινικά κύτταρα, μία πρωτεΐνη η οποία δρα ως σημαντικός ρυθμιστής της κυτταρικής διαίρεσης του όγκου, της ανάπτυξης των αιμοφόρων αγγείων και του κυτταρικού μεταβολισμού.

Η έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ακολουθεί τη θετική γνωμοδότηση της Επιτροπής Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) στις 21 Ιουνίου 2012. Η έγκριση ισχύει για τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς επίσης και για την Ισλανδία και τη Νορβηγία. Tο everolimus έχει επίσης εγκριθεί, στις 20 Ιουλίου, από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ.

Πηγή

Read More

18ο Πανελλήνιο Ακτινολογικό Συνέδριο 2012

12 – 14 Οκτωβρίου 2012

                   Αθήνα, Divani Caravel

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ
Ειδικευόμενοι	20 €
Ειδικευμένοι	60 €
Φοιτητές – Τεχνολόγοι	Δωρεάν
Η συμμετοχή στην πρακτική άσκηση (hands on) είναι δωρεάν και θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας
Αποστολή εργασιών έως 30.8.2012
ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ  ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Οι περιλήψεις των ανακοινώσεων θα αξιολογηθούν από επιτροπή επιλογής. Παράκληση για την τήρηση των οδηγιών. Η διάρκεια κάθε ελεύθερης ανακοίνωσης θα είναι 6 λεπτά συν 2 λεπτά συζήτηση.
e-Posters Τα αρχεία των e-poster (power point) θα πρέπει να αποσταλούν μαζί με τις περιλήψεις, με email(info@theotokistravel.gr), έως τις 30.8.2012
ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Τελευταία ημερομηνία υποβολής εργασιών έως τις 30 Αυγούστου 2012 στην Γραμματεία του Συνεδρίου (info@theotokistravel.gr) Οι συγγραφείς θα πρέπει να αναφέρουν εάν η περίληψη αφορά σε ανακοίνωση ή Poster. Το κείμενο πρέπει να είναι σε ηλεκτρονική μορφή και να μην υπερβαίνει τις 250 λέξεις, γραμματοσειρά Arial -12. Θα πρέπει να αναφέρεται σε θεματική ενότητα, να είναι υπογραμμισμένο το όνομα του ομιλητή και να είναι δομημένο σε σκοπό της εργασίας, υλικά και μέθοδοι, συμπέρασμα. Θα πρέπει  να αποσταλεί με  e-mail στην Γραμματεία του Συνεδρίου (info@theotokistravel.gr) σύμφωνα με τις οδηγίες, με θέμα 18ο Πανελλήνιο Ακτινολογικό Συνέδριο. Στο θέμα του email παρακαλούμε να αναφέρεται ο τίτλος του συνεδρίου. Σημείωση: Απαραίτητη προϋπόθεση για την παρουσίαση εργασίας είναι η εγγραφή στο συνέδριο όλων των συμμετεχόντων. Επισυνάπτεται η φόρμα εγγραφής Πληροφορίες / Γραμματεία: Theotokis Travel Congresses Lufthansa City Center 10, Eleftheroton Sq. 15232 Halandri, GR Tel:             0030 210 6852892       Fax: 0030 210 6846676 email:  info@theotokistravel.gr Πηγή

Read More

ΚΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ

Το Ειδικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Μεταξά προσφέρει 9 θέσεις για την ειδικότητα της Ακτινοθεραπευτικής. Αυτή τη στιγμή υπηρετούν 5 ειδικευόμενοι ιατροί. Όποιος ιατρός ενδιαφέρεται μπορεί να δηλώσει και να ξεκινήσει άμεσα (υπάρχουν 4 κενές θέσεις). Για περισσότερες πληροφορίες για το νοσοκομείο εδώ
Πηγή

Read More

Ο ρόλος της αφαίρεσης του φρουρού λεμφαδένα μετά από νεοεπικουρική χημειοθεραπεία σε ασθενείς με θετικούς λεμφαδένες κατά τη διάγνωση

Η μελέτη αφορά ασθενείς μεταξύ των ετών 1994 -2010 που είχαν μεταστατική διήθηση σε λεμφαδένες της μασχάλης ( αποδεδειγμένη με βιοψία), υποβλήθηκαν σε χημειοθεραπεία και στη συνέχεια σε 150 εξ' αυτών έγινε εκτομή του λεμφαδένα φρουρού  και σε 121 κένωση μασχάλης.
Ο φρουρός λεμφαδένας αναγνωρίστηκε στο 93% (139/150). Σε 111 ασθενείς εξ' αυτών πραγματοποιήθηκε στη συνέχεια και κένωση μασχάλης, όπου προέκυψε πως το αποτέλεσμα της βιοψίας του φρουρού λεμφαδένα λεμφαδένα ήταν  ψευδώς αρνητικό στις 15 ( 20,8%).
Σε 52 ασθενείς που είχαν μετά την χημειοθεραπεία φυσιολογική εμφάνιση των λεμφαδένων στην υπερηχογραφική εξέταση, το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών ήταν μειωμένο (16.1%).
Η πολυπαραγοντική ανάλυση έδειξε ότι μικρότερος αρχικά όγκος και μικρότερος αριθμός αφαιρεθέντων φρουρών λεμφαδένων (<2) σχετιζόταν με την εμφάνιση των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων.
Το ποσοστό των ασθενών με πλήρη ιστολογική απάντηση στη νεοεπικουρική χημειοθεραπεία ήταν 42%. 
Αν το υπερηχογράφημα έδειχνε φυσιολογική εικόνα των αδένων, τότε η απαντητικότητα αφορούσε το 51% των ασθενών και αν υπήρχαν θετικά ή ύποπτα ευρήματα στην υπερηχογραφική εξέταση, το ποσοστό της ιστολογικής πλήρους απαντητικότητας  έπεφτε στο 33%.


Σ.Σ.: Η επιλογή της βιοψίας του φρουρού λεμφαδένα πριν από την έναρξη της νεοεπικουρικής θεραπείας αποτελεί την σωστότερη επιλογή σε ασθενείς με κλινικά αρνητικούς λεμφαδένες. Αυτή η βιοψία μπορεί να αντικατασταθεί με παρακέντηση του φρουρού λεμφαδένα υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. 
Στις περιπτώσεις ασθενών με ψηλαφητούς λεμφαδένες, η προ της νεοεπικουρικής θεραπείας βιοψία αποτελεί συνιστώμενη πρακτική. 
Πηγή

Read More