Τρίτη 27 Νοεμβρίου 2012

Λιγότερη ακτινοβολία από την αξονική τομογραφία


Διεθνής ερευνητική ομάδα αναφέρει στο αμερικανικό επιστημονικό περιοδιό μιια νέα μέθοδο που δοκιμάστηκε σε πρώτη φάση ως εναλλακτική στη μαστογραφία, ότι μειώνει την ακτινοβολία της αξονικής τομογραφίας. Νέοι αλγόριθμοι και με μια νέα πηγή ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας, αυξάνουν σημαντικά την ανάλυση της αξονικής τομογραφίας, με αποτέλεσμα να μειώνεται δραστικά η δόση της ακτινοβολίας που εκπέμπεται. Η δόση ακτινοβολίας είναι 25 φορές μικρότερη.
Ο ιστός του μαστού είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στην ακτινοβολία των ακτίνων Χ, γι΄αυτό και η αξονική τομογραφία, η οποία απαιτεί σχετικά μεγάλες δόσεις ακτίνων Χ, συνήθως δεν χρησιμοποιείται για την ανίχνευση όγκων στο στήθος. Η συμβατική μέθοδος μαστογραφίας βασίζεται αντίθετα στην παραδοσιακή μέθοδο της ακτινογραφίας και απεικονίζει το μαστό μόνο από δύο γωνίες, και όχι σε τρεις διαστάσεις. Αυτός πιστεύεται όμως ότι είναι ο λόγος που η μαστογραφία αποτυγχάνει να εντοπίσει τους όγκους στο10-20% των περιπτώσεων.
Τώρα, ερευνητές από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία αναφέρουν ότι με τη νέα τεχνική που ανέπτυξαν επιτρέπεται η απεικόνιση του μαστού σε τρεις διαστάσεις με την ανάλυση που προσφέρει η αξονική τομογραφία και με 25% λιγότερη ακτινοβολία.

Ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας

Η νέα μέθοδος βασίζεται σε δύο καινοτομίες. Η πρώτη αφορά τους αλγόριθμουςεπεξεργασίας των δεδομένων, η οποία επιτρέπει στην τεχνική να δημιουργεί τρισδιάστατες απεικονίσεις συνδυάζοντας έναν μικρό αριθμό εικόνων που έχουν ληφθεί από διαφορετικές γωνίες.
Η δεύτερη καινοτομία αφορά την πηγή των ακτίνων Χ. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια δέσμη ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας την οποία παράγει η Ευρωπαϊκή Εγκατάσταση Ακτινοβολίας Σύγχροτρου στη Γκρενόμπλ της Γαλλίας (ESRF).
Το ενδιαφέρον είναι ότι, παρόλο που η δέσμη έχει υψηλότερη ενέργεια από ό,τι οι ακτίνες Χ στην ακτινογραφία και την αξονική τομογραφία, οι ιστοί εμφανίζονται πιο διαφανείςστις ακτίνες υψηλής ενέργειας και η απορρόφηση ακτινοβολίας μειώνεται έτσι σημαντικά.
Μέχρι στιγμής, πάντως, η νέα μέθοδος έχει δοκιμαστεί μόνο σε δείγματα ιστού από μαστογραφίες.
Για την αξιοποίηση της τεχνικής στην κλινική πράξη, επισημαίνουν οι ερευνητές, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη πηγών ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας που θα καταλαμβάνουν μικρό όγκο ώστε να μπορούν να εγκατασταθούν σε νοσοκομεία.

Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Μαγνητική Αρθρογραφία

Τι είναι:
Η Μαγνητική Αρθρογραφία ή Μαγνητικό Αρθρογράφημα είναι Μαγνητική Τομογραφία με χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας (γαδολινίου) μέσα στην άρθρωση προκειμένου να απεικονιστούν καλύτερα ενδοαρθρικές δομές (χόνδροι, συνδεσμοι κλπ). Η εξέταση διακρίνεται σε άμεση και έμμεση αρθρογραφία.
Η έμμεση αρθρογραφία γίνεται με έγχυση γαδολινίου ενδοφλεβίως και ακολούθως (μετά περίπου 30 λεπτά) διενέργεια Μαγνητικής Τομογραφίας, όπου το γαδολίνιο εκκρίνεται στο αρθρικό υγρό και βοηθάει στην καλύτερη απεικόνιση (αντίθεση) των ενδοαρθρικών δομών. Η εξέταση γίνεται όταν δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί άμεση αρθρογραφία.
Η άμεση αρθρογραφία έχει καλύτερη διακριτική ικανότητα άπό την έμμεση αρθρογραφία και προυποθέτει τον καθετηριασμό της άρθρωσης με λεπτή βελόνα και την εγχυση του σκιαγραφικού κατευθείαν μέσα στην αρθρική κοιλότητα.  Η τοποθέτηση της βελόνας μέσα στην άρθρωση απαιτεί κάποιας μορφή απεικονιστική καθοδήγηση.  Η κλασική μέθοδος περιλαμβάνει την χρήση ακτινολογικού μηχανήματος ακτινοσκόπισης και λήψη ακτινογραφιών για απεικόνιση των οστών, με αποτέλεσμα την έκθεση του ασθενούς σε ιοντιζουσα ακτινοβολία. Στο ιατρείο ο καθετηριασμός της άρθρωσης γίνεται μετά από υπερηχογραφικό έλεγχο της άρθρωσης και με υπερηχογραφική καθοδήγηση της βελόνας στο μεσαρθριο διάστημα, χωρίς χρήση ιοντίζουσας ακτινοβολίας.Ακολούθως ο ασθενής υποβάλεται σε Μαγνητική Τομογραφία με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα γινόταν μια απλή Μαγνητική Τομογραφία.

Πώς γίνεται: 
Ο ασθενής τοποθετείται στην κατάλληλη θέση και γίνεται τοπική αντισηψία. Ακολούθως υπό αποστειρωμένες συνθήκες γίνεται  καθετηριασμός της άρθρωσης με βελόνα υπο άμεση υπερηχογραφική καθοδήγηση και έγχυση του σκιαγραφικού. Η Μαγνητική Τομογραφία διενεργείται μέσα σε 30 λεπτά από την έγχυση για να εξασφαλιστεί βέλτιστη απεικόνιση.
Δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία και ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις συνήθεις δραστηριότητές του αμέσως μετά.
Ενδείξεις:
Οι συχνότερες ενδείξεις Μαγνητικού Αρθρογραφήματος Ωμου, Καρπού, Ισχίου, Γόνατος, Ποδοκνημικής είναι:
  • Εξάρθρημα ώμου για διάγνωση κακώσεων επιχειλίου χόνδρου (Bankart, SLAP, ALPSA κλπ) και γληνοβραχιόνιων συνδέσμων
  • Βλάβες επιχειλίου και αρθρικού χόνδρου ισχίων
  • Διαχωριστική οστεοχονδρίτιδα γόνατος, ποδοκνημικής κλπ για βαθμονόμηση της βλάβης και εκτίμηση της αστάθειας της.
  • Σε βλάβες τριγωνου χόνδρου ή μεσοστεων συνδέσμων καρπού

Πιθανοί κίνδυνοι:
Η διαδικασία θεωρείται πολυ ασφαλής, αφού αναφέρεται στη βιβλιογραφία συχνότητα επιπλοκών 1 : 2000
Η συχνότερη επιπλοκή είναι παρασυμπαθητικοτονία (συνήθως ζάλη-υπόταση, ταση προς έμετο, εφίδρωση), απότοκα φόβου και άγχους, και ο ήπιος πόνος-ενόχληση, που αναφέρεται σε ποσοστό μέχρι και 66 % των ασθενών, εμφανίζεται λίγες ώρες μετά τη διαδικασία,  διαρκεί το πολύ 1-2 μέρες και υποχωρέι μόνος του (όσο διαρκεί μπορεί να χορηγηθεί από του στπόματος αναλγητικό).
Αλλες επιλοκές:
Αναποτελεσματική έγχυση σκιαγραφικού: Η συχνότερη επιπλοκή είναι να μην επιτευχθεί ο καθετηριασμός και να διαφύγει λίγο σκιαγραφικό στα μαλακά μόρια εκτός της άρθρωσης. Το σκιαγραφικό δεν προκαλεί σημαντικά προβλήματα και απορροφάται σταδιακά από τα μαλακά μόρια μέσα σε 1-2 εβδομάδες και ειναι δυνατόν να επαναληφθεί  ο καθετηριασμός χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα.
Φλεγμονή: Ελάχιστος κίνδυνος, αφού χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα εργαλεία και υλικά και η πράξη γίνεται υπό ασηπτες συνθήκες.
Περιορισμένης έκτασης αιμορραγία (1-2 σταγόνες) από τη θέση εισόδου της βελόνας που περιορίζεται με απλή πίεση.

Δυναμικό Υπερηχογράφημα Ποδοκνημικής-Ακρου Ποδός-Πέλματος


Ενδεικτικά, μερικές από τις εφαρμογές του δυναμικού υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας στην ποδοκνημική αναφέρονται παρακάτω. Η εξέταση γίνεται με το ασθενή ξαπλωμένο σε ύπτια ή πρηνή θέση με χρήση ζελέ πάνω στο δέρμα και διαρκεί περίπου 15-30 λεπτά. Δεν χρειάζεται προετοιμασία.
  • Ανίχνευση αλλοιώσεων αρθρίτιδας (ρευματοειδούς, εκφυλιστικής, ψωριασικής κλπ) σε ποδοκνημική και μικρές αρθρώσεις άκρου ποδός και υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη θεραπευτική έγχυση στεροειδών και τοπικών αναισθητικών
  • Βλάβες Αχίλλειου τένοντα (τενοντοπάθεια, παρατενοντίτιδα, ενθεσίτιδα, οστική άκανθα, σύνδρομο Haglund, ασβεστώσεις, ρήξη, εναποθέσεις χοληστερόλης-ξανθώματα κλπ). Διενέργεια καθοδηγούμενων με υπέρηχους διαδερμικών τεχνικών και ενέσιμων θεραπειών για διαχείριση παθήσεων Αχιλλείου τένοντα (το τελευταίο είναι ενεργό σε πάει αλλού)
  • Ρήξεις, τενοντοπάθεια και τενοντοελυτρίτιδα στους καμπτήρες, εκτείνοντες και περονιαίους τένοντες και υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη θεραπευτική έγχυση στεροειδών και τοπικών αναισθητικών
  • Δυναμική εξέταση σε αστάθεια περονιαίων τενόντων
  • Διάγνωση και βαθμονόμηση συνδεσμικών κακώσεων (έξω και έσω πλαγίων συνδέσμων) σε διαστρεμμα ποδοκνημικής
  • Μικρά επιφανειακά κατάγματα (πχ έξω σφυρού κλπ) και διαφοροδιάγνωση από επικουρικά οστάρια
  • Διάγνωση συνδρόμου προσθιοπλάγιας προστριβής ποδοκνημικής (anterolateral impingement syndrome)
  • Διερεύνηση και χαρακτηρισμός ψηλαφητών μορφωμάτων άκρου ποδός (γάγγλια, τενόντιοι όγκοι, επικουρικοί μύες κλπ)
  • Αναρρόφηση-Εγχυση φαρμάκων σε Γάγγλια
  • Διάγνωση σύνδρομου Ταρσιαίου Σωλήνα
  • Διερεύνηση μεταταρσαλγίας (κατάγματα καταπόνησης μεταταρσίων-stress fractures, κατάγματα σισαμοειδών)
  • Εντοπισμός νεύρωματος Mortons και μεσοδακτύλιας ορογονοθυλακίτιδας -Καθοδηγούμενη από υπερηχο θεραπευτική έγχυση φαρμάκων γύρω από το νεύρωμα
  • Διάγνωση παθήσεων πελματιαίας απονεύρωσης (άκανθα, πελματιαία απονευρωσίτιδα, ρήξη, πελματιαίο ίνωμα κλπ)-  καθοδηγούμενος από υπερηχο βελονισμός και έγχυση φαρμάκων στην πελματιαία απονεύρωση
Πηγή

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012

Είναι η βραχυθεραπεία πιο τοξική από την ακτινοβόληση ολόκληρου του μαστού;


Από την ΑΝΘΗ ΜΗΛΙΑΔΟΥ 

Μεταξύ 30.000 ασθενών που αντιμετωπίσθηκαν για πρώιμο καρκίνο του μαστού, το ποσοστό των επιπλοκών ήταν 17% υψηλότερο στις ασθενείς που έλαβαν βραχυθεραπεία σε σύγκριση με τις ασθενείς που έλαβαν ακτινοθεραπεία σε ολόκληρο το μαστό (WBI), σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2012 στο Journal of Clinical Oncology

Αν και η WBI εφαρμόζεται ως θεραπεία εκλογής την τελευταία εικοσαετία, έως σήμερα δεν υπάρχει καμία μεγάλη τυχαιοποιημένη μελέτη που να έχει επιβεβαιώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της βραχυθεραπείας όταν αυτή συγκρίνεται με τη WBI. Και γι’αυτό η βραχυθεραπεία δε θεωρείται εναλλακτική ισοδύναμη θεραπεία με τη WBI. 

Παρόλ’αυτά, οι Ευρωπαίοι έχουν αντίθετη άποψη αφού θεωρούν ότι η βραχυθεραπεία χρησιμοποιείται με ασφάλεια στην Ευρώπη και έχει καλύτερα αποτελέσματα από τις τεχνικές που εφαρμόζονται στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής αφού είναι μία σύντομη θεραπεία με πολύ καλύτερα κοσμητικά αποτελέσματα. 

Στις ΗΠΑ εφαρμόζεται η βραχυθεραπεία με την τεχνική του ενδοκοιλοτικού μπαλονιού με ένα κανάλι ενώ στην Ευρώπη εφαρμόζεται η ενδοϊστική με πολλαπλά κανάλια. Η πρόσφατη μελέτη δεν αναφέρεται στην παλαιά καλή τεχνική ενδοϊστικής βραχυθεραπείας που γίνεται με βάση την απεικόνιση υπό αξονικό τομογράφο. 

Λίγο καιρό πριν, παρουσιάσθηκαν στο συνέδριο της ESTRO τα αποτελέσματα μίας τυχαιοποιημένης μελέτης φάσης 3 όπου φάνηκε ότι η ενδοϊστική βραχυθεραπεία και η WBI έχουν ισοδύναμα ποσοστά ελέγχου της νόσου και ισοδύναμα ποσοστά επιπλοκών. 

Στην μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο JCO συμμετείχαν 29648 γυναίκες (ηλικίας από 66 έως και 94 έτη) οι οποίες έλαβαν επικουρικά ακτινοθεραπεία το 2008 ή το 2009 μετά από συντηρητική επέμβαση στο μαστό για διηθητικό καρκίνο. Από αυτές τις γυναίκες, οι 4761 (15.8%) έλαβαν βραχυθεραπεία, οι υπόλοιπες έλαβαν κλασσική εξωτερική ακτινοθεραπεία ή εξωτερική ακτινοθεραπεία με διαμορφούμενη ένταση δέσμης (IMRT). 

Οι επιπλοκές καταγράφηκαν το επόμενο έτος μετά τη χορήγηση της ακτινοβολίας και αφορούσαν τις επιπλοκές του τραύματος, τη νέκρωση, τη λοίμωξη, τη βλάβη στα αγγεία, την περικαρδίτιδα, τη βλάβη στον πνεύμονα, τη βλάβη νεύρων και το κάταγμα πλευράς. Μετά την ανάλογη στατιστική ανάλυση και επεξεργασία διαπιστώθηκε  ότι τα ποσοστά των επιπλοκών ήταν κατά 16.8% υψηλότερα με τη βραχυθεραπεία σε σύγκριση με την ακτινοβόληση ολόκληρου του μαστού. Η διαφορά αυτή αποδίδεται κυρίως στις επιπλοκές του τραύματος και του δέρματος και όχι στις επιπλοκές των εν τω βάθει ιστών και των οστών. 

Η βραχυθεραπεία σε σύγκριση με τη WBI είναι λιγότερο τοξική για την καρδιά, τους πνεύμονες και το δέρμα. Παρόλ’αυτά, συνήθως αποδίδει ιδιαίτερα υψηλή δόση στην περιοχή του δέρματος γύρω από την κοιλότητα της ογκεκτομής γι’αυτό και αυξάνονται οι επιπλοκές του τραύματος και του δέρματος. 

Αντιθέτως, σύμφωνα με τη μελέτη της GEC-ESTRO φάσης 3, τα αποτελέσματα της οποίας αναμένονται να δημοσιευθούν την επόμενη άνοιξη, φαίνεται ότι η βραχυθεραπεία με πολλούς καθετήρες υπό την καθοδήγηση CT, συσχετίζεται με σημαντικά μικρότερη τοξικότητα στο δέρμα ένα χρόνο μετά την εφαρμογή της σε σύγκριση με την WBI. 

Γενικώς, η χρήση της βραχυθεραπείας αυξάνεται σημαντικά στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Παρόλ’αυτά, πολλές φορές η επιλογή της βραχυθεραπείας (μονοκάναλοι καθετήρες π.χ. ΜammoSite) ως θεραπευτική προσέγγιση δε βασίζεται σε κλινικούς παράγοντες αλλά σε λόγους που σχετίζονται με το χρηματικό κέρδος. Στην Ευρώπη το Mammosite χρησιμοποιήθηκε μόνον σε μία μικρή μελέτη (Radiother Oncol. 2006; 79: 316-320) και μετά από χρόνια το 64% των ασθενών παρουσίασε τελαγγειεκτασία. Όταν η πηγή της ακτινοβολίας είναι μία, τότε η κατανομή της δόσης δεν είναι καλή.

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Βλάβη που ανιχνεύθηκε στη μαγνητική τομογραφία και η βιοψία της έγινε με υπερηχογραφική καθοδήγηση. Πως ελέγχεται η ταύτιση των δύο ευρημάτων και το ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα;


Δύο σχετικές με το θέμα μελέτες δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό AmericanJournal of Roentgenology
Η πρώτη, από το Memorial Sloan-KetteringCancer Center, ανασκόπησε  σχετικές δημοσιευμένες εμπειρίες και κατέληξε στο συμπέρασμα πως η απεικονιστικά- καθοδηγούμενη βιοψία με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας ή υπερήχων για βλάβες που έχουν ανιχνευθεί με μαγνητική τομογραφία μπορεί να οδηγήσει σε ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα τα οποία να μην εκτιμηθούν ως τέτοια κατά τον χρόνο της βιοψίας. Προτείνουν δε ως κατάλληλη στρατηγική τον επανέλεγχο με μαγνητική τομογραφία μετά από ένα εξάμηνο, θεωρώντας ότι αυτό το χρονικό διάστημα είναι το πλέον κατάλληλο, καθώς επιτρέπει να αναγνωριστούν βλάβες που χάθηκαν στην βιοψία, χωρίς αυτή η καθυστέρηση να είναι κλινικά σημαντική σε περίπτωση κακοήθειας.

Σ’ ένα δεύτερο άρθρο στο ίδιο περιοδικό, για να μην υπάρχει η 6μηνος αναμονή του επανελέγχου, προτείνεται ως ταχεία και αποτελεσματική μέθοδος επαλήθευσης της ταύτισης του ευρήματος της μαγνητικής τομογραφίας και του υπερήχου, στις περιπτώσεις βλαβών που ανιχνεύθηκαν με μαγνητική αλλά υποβλήθηκαν σε βιοψία με την βοήθεια του υπερηχογράφου, να πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα, αμέσως μετά τη διαδερμική βιοψία, μία ειδική λήψη (unenhanced T1-weighted non–fat-saturated pulse sequence). Η διάρκεια της εξέτασης είναι μικρότερη από 4 λεπτά. Οι μετά τη βιοψία αλλοιώσεις και το κλιπ της βιοψίας φαίνονται εύκολα και μπορεί να βοηθήσουν στην εξακρίβωση της ταύτισης μεταξύ της βλάβης που ανιχνεύθηκε με μαγνητική και εκείνης που εντόπισε ο υπέρηχος.

Πέμπτη 1 Νοεμβρίου 2012

Η συμβολή της μαγνητικής τομογραφίας στην διερεύνηση και την διάγνωση της νόσου Alzheimer

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής των πληθυσμών παγκόσμια αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις αφού η γήρανση οδηγεί στην δέσμευση περισσότερων οικονομικών και ανθρωπίνων πόρων σε όλα τα κράτη για την φροντίδα των ατόμων τρίτης ηλικίας με άνοια. Μέχρι το 2050 ο αριθμός των ανθρώπων άνω των 65 ετών αναμένεται να φθάσει τα δύο δισεκατομμύρια.
Αυτό σημαίνει πως στις προηγμένες χώρες αναμένεται τα επόμενα  χρόνια  περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού θα αποτελείται από άτομα τρίτης ηλικίας με προοπτική περαιτέρω αύξησης.
Σήμερα, οι άνοιες με συχνότερη τη νόσο Αλτσχάιμερ, είναι ένα σημαντικό ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα. Ο αριθμός των ασθενών αυξάνεται αλματωδώς: υπάρχουν 150.000 ασθενείς στην Ελλάδα, 6.000.000 στην Ευρώπη και 26.000.000 παγκοσμίως. Στο μέλλον, ο αριθμός και το κόστος της φροντίδας των ατόμων της μεγάλης αυτής πληθυσμιακής ομάδας θα αυξηθούν σημαντικά.
Η εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας και η βελτίωση της ποιότητας ζωής έχει αυξήσει τον αριθμό των ανθρώπων που φθάνουν σε βαθύ γήρας, το οποίο σχετίζεται με την εμφάνιση εκφυλιστικών παθήσεων του εγκεφάλου που δεν επιτρέπουν στους ασθενείς να αυτοεξυπηρετηθούν.
Η γεροντική άνοια με κυριότερο εκπρόσωπο τη νόσο Alzheimer  επηρεάζει παγκόσμια πάνω από το 10% του ηλικιωμένου πληθυσμού και αποτελεί ένα σοβαρό θέμα δημόσιας υγείας που συνεπάγεται και σημαντική οικονομική επιβάρυνση των ασφαλιστικών φορέων.
Διάφοροι λόγοι έχουν προκαλέσει τη στροφή της επιστήμης στη μελέτη αυτού του φαινόμενου. Καταρχήν το οικονομικό κόστος της φροντίδας θα ήταν τεράστιο για τα κράτη αν οι οικογένειες δεν αναλάμβαναν αυτή την υποχρέωση, έτσι η συνεισφορά τους είναι εξαιρετικά σημαντική όχι μόνο για τα ασθενούντα μέλη τους, αλλά και για την κοινωνία γενικότερα.
Καθώς η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει όχι μόνο τον ασθενή, αλλά και ευρύτερα την οικογένειά του, η πρώιμη διάγνωση είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί δίνει τα χρονικά περιθώρια αποδοχής της κατάστασης, διατήρησης της ποιότητας ζωής ασθενών και φροντιστών και εφαρμογής των κατάλληλων προληπτικών θεραπευτικών στρατηγικών, φαρμακευτικών ή μη.
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ριζική θεραπεία, τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούμε φάρμακα που ανακόπτουν αποτελεσματικά την εξέλιξη της νόσου και ελέγχουν τα συμπτώματά της, ιδίως όταν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Συνεπώς η έγκαιρη διάγνωση και κατ΄ επέκταση η καλύτερη περιγραφή των επιπτώσεων της νόσου βοηθάει στην επιβράδυνση της πορείας της με την επιλογή κατάλληλης αγωγής.
Απάντηση στο ανωτέρω πρόβλημα έρχεται να δώσει η μαγνητική τομογραφία η οποία τα τελευταία 16 χρόνια έχει προσφέρει ενδελεχή μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Οι ερευνητικές αυτές προσπάθειες έχουν οδηγήσει πλέον στην καθημερινή κλινική εφαρμογή των μεθόδων για την διάγνωση την ποσοτική ανάλυση και την εκτίμηση της πορείας της νόσου με μη επεμβατικό τρόπο και χωρίς την επιβάρυνση του εξεταζόμενου με ιοντίζουσες ακτινοβολίες ή την χορήγηση ραδιοφαρμάκων επιτρέποντας την συχνή επανάληψη της εξέτασης.
Με την εφαρμογή των πολυάριθμων μεθόδων απεικόνισης και φασματοσκοπίας μαγνητικού συντονισμού είναι δυνατή η ανίχνευση πολλών χαρακτηριστικών της νόσου Alzheimer ακόμα και σε πολύ πρώιμο στάδιο όπου δεν είναι ιδιαίτερα εμφανείς με άλλες απεικονιστικές ή κλινικές εξετάσεις.
Επίσης η εφαρμογή των διαθέσιμων τεχνικών της μαγνητικής τομογραφίας και φασματοσκοπίας γεφυρώνει το χάσμα της ανατομικής απεικόνισης και της μοριακής απεικόνισης καθώς προσφέρει την δυνατότητα χωρικής απεικόνισης της συγκέντρωσης σημαντικών βιομορίων, της σύστασης ιστών, της μικροδομής και της συμπεριφοράς των περιοχών του εγκεφάλου που επηρεάζονται από την νόσο. Επίσης με την βοήθεια αυτών των τεχνικών είναι δυνατή η μελέτη της αποτελεσματικότητας των διαθέσιμων φαρμάκων ή άλλων ειδών θεραπείας καθώς επίσης και σε ερευνητικό επίπεδο η μελέτη για την δημιουργία νέων φαρμάκων.



Η ΝΟΣΟΣ ALZHEIMER KAI Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ

Ο Γερμανός ψυχίατρος Lois Alzheimer ήταν ο πρώτος ο οποίος παρουσίασε το 1907 την περίπτωση γυναίκας ασθενούς 51 ετών η οποία ανέπτυξε παρανοϊκό ιδεασμό και μεταγενέστερα διαταραχές του λόγου. Σε ιστολογική εξέταση του εγκεφάλου διαπιστώθηκε ατροφία του εγκεφαλικού φλοιού και σημαντικές αλλαγές τις οποίες περίγραψε ως γεροντικές πλάκες.
Η νόσος θεωρήθηκε σπάνια και μέχρι το 1960 περίπου 100 δημοσιεύσεις αναφέρονται στη βιβλιογραφία. Στη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί χιλιάδες εργασίες σχετικά με την περιγραφή, την διάγνωση και την θεραπεία της νόσου, τόσο που από σπάνια διαταραχή, έχει πλέον χαρακτηρισθεί ως η πλέον συνηθισμένη νόσος του ηλικιωμένου πληθυσμού και η τέταρτη αιτία θανάτου.
Η φυσική πορεία της νόσου Alzheimer οδηγεί τελικά τους ασθενείς στον θάνατο. Η εκφύλιση του εγκεφάλου αρχικά περιορίζεται σε δομές που σχετίζονται με τη μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες γενικότερα. Στη συνέχεια όμως επεκτείνεται σταθερά σε ευρύτερες περιοχές του εγκεφάλου επηρεάζοντας σταδιακά όλες τις λειτουργίες και τα συστήματα του σώματος. Η πιο συχνή αιτία θανάτου των ανοϊκών ασθενών είναι οι λοιμώξεις μια που, καθώς η νόσος εξελίσσεται, το ανοσοποιητικό σύστημα όπως και ο οργανισμός συνολικά είναι αποδυναμωμένα.
Ο όρος άνοια τύπου Alzheimer  ή νόσος Alzheimer χρησιμοποιείται για την κατάσταση της υγείας η οποία χαρακτηρίζεται από χρόνια και προοδευτικά εξελισσόμενη έκπτωση των νοητικών λειτουργιών. Πιο συγκεκριμένα η νόσος Alzheimer οδηγεί στην ανάπτυξη δυσλειτουργιών στις νοητικές λειτουργίες οι οποίες εκδηλώνονται με:
  1.  προβλήματα στην μνήμη
  2.  διαταραχές του λόγου,
  3. απραξία,
  4. αγνωσία και διαταραχές στην εκτελεστική λειτουργικότητα.
Αυτή η προσβολή των νοητικών διαταραχών οδηγεί σε γενικότερη διαταραχή της συμπεριφοράς καθιστώντας το μη αυτοεξυπηρετώμενο.



Άλλες νόσοι που εμφανίζουν παρόμοια συμπτωματολογία δυσχεραίνοντας την διαφοροδιάγνωση της νόσου Alzheimer είναι:

  1. η νόσος Pick,
  2. η γεροντική άνοια
  3. η αρτηριοσκληρυντική ή πολυεμφρακτική άνοια.
  4.  η νόσος του Parkinson,
  5. η χορεία Huntington,
  6.  η σκλήρυνση κατά πλάκας,
  7.  κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις,
  8. λοιμώξεις όπως η νόσος Jacob-Cretzfeld.
Επίσης έκπτωση της πνευματικής κατάστασης με παρόμοια κλινική εικόνα με την νόσοAlzheimer  εμφανίζεται σε νοσήματα όπως:
  1. ο υποθυρεοειδισμός,
  2. η στέρηση βιταμίνης Β12,
  3.  ο χρόνιος αλκοολισμός,
  4.  η ηπατική ανεπάρκεια,
  5. διάφορα νεοπλάσματα,
  6. η ουραιμία
  7.  νοσήματα του κολλαγόνου
  8.  αγγειακές βλάβες,
  9.  λοιμώδη νοσήματα
  10.  φλεγμονώδη νοσήματα
  11.  τον υδροκέφαλο(Τσολάκη & Κάζης 2005).
Οι παραπάνω ομοιότητες της συμπτωματολογίας των παραπάνω παθήσεων με την νόσοAlzheimer καθιστά πού σημαντική την έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση.
Στατιστικά σε άτομα της τρίτης ηλικίας  ο συχνότερος τύπος άνοιας είναι η νόσος Alzheimer (45-70%).



Εικόνα 1: Η παραπάνω γραφική παρουσιάζει το ποσοστό που πλήττεται από την νόσοAlzheimer παγκόσμια ανά ηλικιακή ομάδα.   (προσαρμογή από Ritchie and Kildea, 1995)



Σε πρόσφατη μελέτη στην Ελλάδα, το κόστος φροντίδας ασθενών με ΝΑ υπολογίστηκε μεταξύ των 400 και 1.400 ευρώ τον μήνα ανάλογα με το στάδιο της νόσου.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό των πασχόντων από την νόσο Alzheimer υπολογίζεται από 5,0 % σε άτομα ηλικίας 70-74 και φθάνει το 57,1% για άτομα άνω των 90 ετών. Η νόσος Alzheimerαν και είναι σπάνια σε ηλικίες κάτω από 45 ετών, έχουν παρατηρηθεί και περιπτώσεις σε ηλικίες ακόμα και κάτω των 30 ετών.  



Εικόνα 2 Διαφορές στην εμφάνιση της νόσου στις αναπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες και η σχετική πρόβλεψη για τα επόμενα 30 χρόνια. (προσαρμογή από Ferri CP et al, Lancet, 2005 Διεθνής Εταιρεία Αlzheimer).

Ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου είναι η αύξηση της ηλικίας. Επιπλέον, τελευταία πολλαπλασιάζονται αλματωδώς οι επιστημονικές ενδείξεις που συνδέουν τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου για την καρδιαγγειακή νόσο (υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, υπερχοληστεριναιμία, παχυσαρκία, κάπνισμα) και με τη νόσο Αlzheimer, κάτι που επιτρέπει μερικώς την πρόληψή της. Πρόσφατες σχετικές μελέτες δείχνουν ότι ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης, του σωματικού βάρους, των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα είναι ευεργετικός τόσο για τον εγκέφαλο όσο και για το καρδιαγγειακό σύστημα.
Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι η συστηματική σωματική αλλά και πνευματική άσκηση και η υγιεινή διατροφή προστατεύουν από την άνοια. Ειδικότερα, όσοι ασκούνται πνευματικά  πλήττονται από την  νόσο Alzheimer σε μικρότερη συχνότητα ή σε ηπιότερη μορφή.


1.4.Τα συμπτώματα της νόσου Alzheimer.

Η άνοια τύπου Alzheimer έχει προοδευτική και μη αναστρέψιμη εξέλιξη. Το κύριο χαρακτηριστικό της άνοιας και ειδικά της ΝΑ είναι η σταδιακή απώλεια της μνήμης και άλλων πνευματικών ικανοτήτων η οποία είναι δύσκολο να διαγνωστεί στα ηλικιωμένα άτομα αφού η επιδείνωση της μνήμης σε αυτή την ηλικία είναι συνηθισμένη.
Στα αρχικά στάδια η διάγνωση είναι πάρα πολύ δύσκολη λόγω της  έλλειψης συνειδητοποίησης της νόσου εκ μέρους του ασθενούς γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας.
Η νόσος οδηγεί σταδιακά σε αμέλεια καθημερινών πράξεων όπως η ένδυση, η προσωπική υγιεινή, οι συναλλαγές και οι μετακινήσεις αλλά και στην εμφάνιση διαταραχών συμπεριφοράς όπως είναι το αδικαιολόγητο άγχος, η ανησυχία, η καχυποψία, η επιθετικότητα και η εμφάνιση ψευδαισθήσεων.

Τα κλινικά σημεία της νόσου είναι τα εξής:
  1. οι διαταραχές  μνήμης,
  2. αφασία  (απώλεια ή μείωση του λόγου),
  3. απραξία,
  1. αγνωσία,
  2. Διαταραχές της διάθεσης, με συνηθέστερη την κατάθλιψη.
  3. Διαταραχή της αντίληψης με ψευδαισθήσεις
  4. Η ανησυχία η οποία εκδηλώνεται με άσκοπη περιπλάνηση
  5. Επιθετικότητα με τη μορφή λεκτικής ή σωματικής βίας
  6. Η διαταραχή της συμπεριφοράς με άρση των σεξουαλικών αναστολών ή την υπερσεξουαλικότητα
  7. Άγχος και απόσυρση ή παθητικότητα.
Άλλες πολύ συχνές διαταραχές που εμφανίζονται είναι οι διαταραχές του ύπνου και της όρεξης, οι οποίες επιδεινώνουν την συνολική υγεία του ατόμου και οι οποίες επιδεινώνονται συνήθως μετά την δύση του ηλίου.
Τα συμπτώματα μπορούν να γίνουν καλύτερα κατανοητά στο πλαίσιο των τριών σταδίων εξέλιξής της: ήπια, μέτρια και σοβαρή νόσος. Σε κάθε ασθενή, η εξέλιξη της νόσου έχει διαφορετική πορείας εμφάνισης συμπτωμάτων. Ορισμένα από τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε στάδιο της νόσου. Κατά την εξέλιξη της νόσου εμφανίζονται και ορισμένες σύντομες περίοδοι διαύγειας.




2. Οι εφαρμογές της μαγνητικής τομογραφίας στην νόσοAlzheimer

Η μαγνητική τομογραφία είναι μία σχετικά απλή, μη επεμβατική και ανώδυνη εξέταση. Η λήψη των απαραίτητων εικόνων σε μία εξέταση εγκεφάλου διαρκή περίπου μισή ώρα. Ο ασθενής ξαπλώνει στην εξεταστική τράπεζα του τομογράφου, τοποθετείται στο κεφάλι μία συσκευή που μοίαζει με κράνος (για την λήψη του σήματος) και ύστερα εισέρχεται στο τούνελ όπου και λαμβάνει χώρα η εξέταση. Κατά την διάρκεια της εξέτασης η μόνη ενόχληση του εξεταζόμενου είναι ο θόρυβος από την λειτουργία του τομογράφου ο οποίος όμως δεν είναι συνεχής και διαρκεί μόνο κατά την λήψη εικόνων.



Εικόνα 3: Διαδικασία τοποθέτησης του ασθενούς για την εξέταση της μαγνητικής τομογραφίας

Ο εξεταζόμενος όταν τοποθετείται στον μαγνητικό τομογράφο εισέρχεται εντός ισχυρού μαγνητικού πεδίου (τουλάχιστον 1.5 Tesla - 15.000 φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της γής). Υπό αυτές τις συνθήκες οι πυρήνες υδρογόνου του σώματος (που βρίσκονται σχεδόν σε όλες τις ενώσεις - νερό, λίπος και άλλες οργανικές ενώσεις) προσανατολίζονται παράλληλα ως προς της μαγνητικές γραμμές του πεδίου. Αφού λοιπόν η προς εξέταση περιοχή του εγκεφάλου έχει έρθει στην επιθυμητή κατάσταση μετά με την εφαρμογή τοπικών μικρών μεταβολών στην ένταση του μαγνητικού πεδίου επιλέγεται ακριβώς η περιοχή λήψης εικόνων.
Κατά την διάρκεια της εξέτασης ο μαγνητικός τομογράφος εκπέμπουν ραδιοκύματα (RF) με συγκεκριμένη συχνότητα τέτοια ώστε να αλλάξει η κατάσταση των πυρήνων υδρογόνου. Με την παύση της εκπομπής οι πυρήνες επιστρέφουν στην αρχική τους κατάσταση και εκπέμπουν ένα αδύνατο σήμα ραδιοσυχνότητας το οποίο μετά από επεξεργασία μας δίνει τις επιθυμητές εικόνες ή άλλες ποσοτικές πληροφορίες για την κατάσταση του εγκεφάλου.


Εικόνα 4: Τυπική δομή ενός συστήματος απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού.


2.1 Κλασσικές απεικονιστικές μέθοδοι.

Στην μαγνητική τομογραφία οι εικόνων αναπαριστώνται με αποχρώσεις του γκρί. Η κλίμακα των αποχρώσεων του γκρι που χρησιμοποιείται βασίζεται στις διαβαθμίσεις της έντασης του μετρούμενου σήματος. Όπως προαναφέρθηκε υψηλές εντάσεις σήματος αντιστοιχούν συνήθως σε "ανοιχτόχρωμες" αποχρώσεις του γκρι.
Αντίθετα με ότι συμβαίνει σε άλλες απεικονιστικές μεθόδους με ακτίνες Χ, στην απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού οι παράμετροι που καθορίζουν την ένταση του σήματος είναι πολυάριθμες.
Οι αποχρώσεις του γκρι, και επομένως η αντίθεση σε μια εικόνα, καθορίζονται από την ρύθμιση συγκεκριμένων παραμέτρων λειτουργίας του μαγνητικού τομογράφου οι οποίες επηρεάζουν την ανάλυση των εικόνων, ποιοι ιστοί και ποια φαινόμενα θα απεικονιστούν καλυτέρα και το αν θα ληφθούν εικόνες οι ποσοτικά δεδομένα.



Εικόνα 5: Άνω σειρά, από αριστερά προς τα δεξιά, απεικόνιση πυκνότητας πρωτονίων (Proton density), T2 απεικόνιση (T2 weighted). Κάτω σειρά T1 απεικόνιση (T1 weighted),  T1 απεικόνιση μετά την χορήγηση σκιαγραφικής ουσίας (γαδολίνιο). Είναι εμφανής η δραματική επίδραση της μεταβολής των παραμέτρων λειτουργίας του μαγνητικού τομογράφου στην μορφή της απεικόνισης.




Εικόνα 6: Ογκομέτρηση ιπποκάμπου



Εικόνα 7 Ογκομέτρηση μεσολοβίου.
2.2 Λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (fMRIfunctional MagneticResonance Imaging)

Η λειτουργική απεικόνιση αποτελεί σχετικά νέα μέθοδο απεικόνισης. Η τεχνική αναφέρεται κυρίως σε μεθόδους παρατήρησης διεργασιών που επιτελούνται στον εγκέφαλο. Ουσιαστικά οι τεχνικές αυτές βασίζονται στα φαινόμενα που συμβαίνουν όταν μεταβάλλεται η στάθμη του οξυγόνου στο αίμα. Κατά τη διάρκεια της ενεργοποίησης του εγκεφάλου (προς εκτέλεση ορισμένης διεργασίας) το αγγειακό σύστημα παρέχει περισσότερο οξυγονωμένο αίμα (2 με 4 φορές περισσότερο αίμα). Μετά την προκλητή ενεργοποίηση (ερεθίσματα οπτικά, ακουστικά αφής και απλές ασκήσεις σκέψης ή απομνημόνευσης) περιοχών του εγκεφάλου παρατηρείται μία σχετική καθυστέρηση (3 με 6 δευτερόλεπτα) στην αύξηση της κυκλοφορίας και του όγκου του αίματος στην περιοχή ενδιαφέροντος. Μόνο μετά την πάροδο αυτού του χρονικού διαστήματος παρατηρείται η ενεργοποίηση της περιοχής. Και συνεπώς η τοπική αύξηση της έντασης του μετρούμενου από τον μαγνητικό τομογράφο σήματος.
Τα τελευταία χρόνια η τεχνική αυτή εφαρμόζεται όλο και συχνότερα λόγω των πλεονεκτημάτων που εμφανίζει. Σημαντικότερη κλινική εφαρμογή σήμερα είναι η μελέτη των λειτουργιών των διαφόρων περιοχών του εγκεφάλου. Με την παρατήρηση της λειτουργικότητας του ιστού είναι δυνατός ο προσδιορισμός της περιοχής που δεν λειτουργεί ομαλά και κατά συνέπεια έχει εκφυλιστεί από τις μεταβολές του φλοιού που οφείλονται στην νόσο Alzheimer. Επίσης εφαρμόζεται για την παρατήρηση της πορείας της θεραπείας και της κατάστασης πολλών λειτουργιών του εγκεφάλου σε συνάρτηση με την εξέλιξη της ασθένειας στον χρόνο. Συνεπώς αποτελεί το κυριότερο εργαλείο για την μελέτη των μηχανισμών σκέψης, των αντιδράσεων, των διαδικασιών μάθησης και άλλων πνευματικών διεργασιών σε ασθενείς με άνοια Alzheimer.


Εικόνα 8: Τρισδιάστατη απεικόνιση του εγκεφάλου και ανακατασκευή εικόνων σε όλες τις διαστάσεις. Οι περιοχές με πορτοκαλί απόχρωση απεικονίζουν τις περιοχές ενεργοποίησης του εγκεφάλου, ενώ ο κορεσμός του χρώματος απεικονίζει ποσοτικά την ένταση του λαμβανόμενου σήματος και συνεπώς τον βαθμό ενεργοποίησης της απεικονιζόμενης περιοχής.

2.3 Απεικόνιση διάχυσης (diffusion weighted imaging-DWI) - απεικόνιση τανυστή διάχυσης (diffusion tensor imaging-DTI)

Οι εφαρμογές της απεικόνισης μοριακής διάχυσης αποτελούν σημαντική εξέλιξη στην απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού καθώς είναι δυνατή η απεικόνιση και η ποσοτική περιγραφή της μικροδομής και της διάταξης των ιστών και των νευρώνων έτσι ώστε να είναι δυνατή η καλύτερη περιγραφή της πορείας της νόσου.
Η διάχυση του νερού στους βιολογικούς ιστούς δεν είναι τυχαία ή ελεύθερη αλλά εξαρτάται από την δομή και την κατάσταση τους. Ανιχνεύεται με την βοήθεια της τεχνικής απεικόνισης διάχυσης (diffusion weighted imaging - DWI) ενώ περιγράφεται ποσοτικά από την τιμή τουσυντελεστή ADC (φαινομενικός συντελεστής διάχυσης - apparent diffusion coefficient) διαφέρει ανάλογα με τον μελετώμενο ιστό και εκφράζει την ευκολία με την οποία το νερό ταξιδεύει μέσα και γύρω από τα κύτταρα και κατ’ επέκταση τους ιστούς. Στους φυσιολογικούς ιστούς σε όλους τους ανθρώπους οι τιμές αυτές είναι σταθερές και εξαρτώνται από την μελετώμενη περιοχή. Σε ασθενείς με άνοια Alzheimer οι εκφυλισμένοι ιστοί παρουσιάζουν καταστροφή της δομής τους, πιο ελεύθερη και ταχεία κίνηση του νερού και κατά συνέπεια αύξηση πάνω από τις φυσιολογικές τιμές των τιμών ADC.
Το νερό εμφανίζει διαφορετικές ταχύτητες διάχυσης εντός των ιστών σε σχέση με την διεύθυνση της διάχυσης. Το φαινόμενο αυτό καλείται ανισοτροπία διάχυσης. Προκειμένου να ανιχνευθεί αυτή η ανισοτροπία είναι απαραίτητη η κωδικοποίηση τουλάχιστον έξι διευθύνσεων στο χώρο της διάχυσης ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για την σχετική κινητικότητα των μορίων του νερού στο περιβάλλον των ιστών. Στην συμβατική απεικόνιση μοριακής διάχυσης δεν εφαρμόζεται αυτή η κωδικοποίηση. Με την βοήθεια της απεικόνισης τανυστή διάχυσης (diffusion tensor imaging - DTI) είναι δυνατή η περιγραφή των μικροδομών των ιστών μέσω της παρατήρησης της ταχύτητας διάχυσης του νερού προς τις δεδομένες κατευθύνσεις.
Με αυτές τις τεχνικές αναπαριστάται η διάταξη των νευρώνων στον χώρο χάρη στην ανίχνευση της διεύθυνσης κατά την οποία παρατηρείται η ταχύτερη διάχυση των μορίων του νερού. Η τεχνική αυτή βασίζεται σε ειδικούς αλγόριθμους για την εύρεση της διεύθυνσης αυτής. Η ανακατασκευή βασίζεται στην επεξεργασία των ίδιων δεδομένων της DTI και αφορά όλα τα τμήματα της εικόνας. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η καταγραφή των συνδέσεων των δομών του εγκεφάλου και του νευρικού δικτύου. Οι εικόνες που προκύπτουν χαρακτηρίζονται από την παρατήρηση έγχρωμων νηματοειδών δομών στον τρισδιάστατο χώρο οι οποίες αναπαριστούν την μορφή και την διάταξη των νευρώνων. Έτσι είναι δυνατή η παρατήρηση της ομαλής λειτουργίας και διάταξης των νευρώνων και των συνάψεων. Σε περιπτώσεις άνοιαςAlzheimer παρατηρείται μείωση της πυκνότητας των νευρώνων, διασκορπισμός των νευρώνων σε τυχαίες διευθύνσεις ή ακόμα και πλήρης απουσία των δομών αυτών.



Εικόνα 9: Τρισδιάστατη ανακατασκευή των δεδομένων που έχουν προκύψει από την απεικόνιση του τανυστή διάχυσης με συμπροβολή κλασσικών εικόνων του εγκεφάλου για την εύρεση της τοποθεσίας των απεικονιζόμενων νευρώνων. Οι νηματοειδείς δομές με πορτοκαλί και κίτρινη απόχρωση απεικονίζουν τις ομάδες νευρώνων και την αρχιτεκτονική τους στον χώρο ενώ οι διαφορετικές αποχρώσεις εμφανίζουν την πυκνότητα των νευρώνων αυτών και συνεπώς την διατήρηση ή την καταστροφή των μικροδομών του εγκεφάλου.                                                                                                                                                                                                                     





2.4 Φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού.

Η φασματοσκοπία μαγνητικού συντονισμού (Μagnetic Resonance Spectroscopy – MRS) διακρίνεται σε φασματοσκοπία in vitro (εφαρμόζεται σε δείγματα ουσιών) και σε φασματοσκοπία in vivo (εφαρμόζεται στο ανθρώπινο σώμα). Ακόμη υπάρχει η φασματοσκοπική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (magnetic resonance spectroscopic imaging ή chemical shift imaging - MRSI), η οποία μας δίνει την δυνατότητα να χαρτογραφήσουμε την χημική σύσταση (εικονική βιοψία) και την μεταβολική δραστηριότητα των ιστών παρουσιάζοντας την κατανομή και την συγκέντρωση των μεταβολιτών στο χώρο.
Στη φασματοσκοπία λαμβάνονται πληροφορίες βασιζόμενες στις σχετικές συγκεντρώσεις ενδογενών μεταβολιτών που υπάρχουν στο κυτταρόπλασμα των κυττάρων και στους εξωκυττάριους πόρους. Ανιχνεύονται διάφοροι μεταβολίτες, χημικές ουσίες οι οποίες είναι παρούσες σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις, σε ένα συγκεκριμένο όγκο ενδιαφέροντος. Στο φάσμα οι κορυφές των παραπάνω μεταβολιτών κατέχουν συγκεκριμένη θέση και ύψος και αντιστοιχούν στις σχετικές τους συγκεντρώσεις, και οι όποιες μεταβολές των συγκεντρώσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ταυτοποίηση, την σταδιοποίηση βλαβών διαφόρων ανατομικών δομών του εγκεφάλου. Και όλα τα παραπάνω με μη επεμβατικό τρόπο και χωρίς την επιβάρυνση του εξεταζόμενου με ιοντίζουσες ακτινοβολίες.


Εικόνα 10: Μορφή φάσματος εγκεφάλου ενήλικου εθελοντή





Εικόνα 11: Στην άνω σειρά παρατηρούμε φάσματα ασθενών με την νόσο του Alzheimer. Στην κάτω σειρά παρατηρούμε φάσματα από υγιείς εθελοντές. Στα φάσματα των ασθενών παρατηρούμε μείωση της συγκέντρωσης του ΝΑΑ και αύξηση της συγκέντρωσης της μυοϊνοσιτόλης.